Reklama

Św. Mikołaj i kościół w Pruchniku

Niedziela przemyska 49/2009

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Patrocinium tego grudniowego Świętego posiada wiele kościołów naszej archidiecezji. Jednym ze starszych kościołów noszących wezwanie św. Mikołaja jest pruchnicki kościół parafialny. W ołtarzu głównym świątyni znajduje się piękny, osiemnastowieczny obraz św. Mikołaja, który w stroju biskupim z mitrą na głowie i pastorałem, daje posag trzem ubogim niewiastom. W namalowanej scenie uczestniczą też, zgodnie z chrześcijańską ikonografią, dzieci kąpiące się w cebrzyku. Św. Mikołaj odznaczał się wielką wrażliwością na ludzką biedę i nieszczęście. Swoją pomoc ofiarował dyskretnie lub anonimowo. Uczestniczył w soborze powszechnym w Nicei w 325 r. W XIII stuleciu pojawił się zwyczaj rozdawania w szkołach noszących imię św. Mikołaja stypendiów i zapomóg, który przekształcił się w zwyczaj ofiarowywania prezentów zwłaszcza najmłodszym.
Pruchnicka parafia pw. św. Mikołaja została założona przez Kostka Słoneczkowicza, syna rycerza zwanego Słoneczkiem z Rozborza, założyciela rodu Pruchnickich między rokiem 1361 a 1397. Na zachowanym dokumencie z 24 czerwca 1397 r. świadkuje proboszcz Pruchnicki, niejaki Bernard (rector ecclesiae), zatem musiała już wówczas istnieć parafia.
Jednym z bardziej znanych potomków Kostka był m.in. Mikołaj Pruchnicki, biskup kamieniecki. Po studiach na Akademii Krakowskiej wybrał stan duchowny. W 1456 r. występuje jako kanonik przemyski, związany jest z otoczeniem króla Kazimierza Jagiellończyka, który za gorliwą służbę nominuje go w 1467 r. na biskupa kamienieckiego (1469 zatwierdzenie papieskie). W 1471 r. wszedł w skład delegacji zmierzającej do Pragi, aby zainstalować na tamtejszym tronie królewicza Władysława. Biskup Mikołaj był głównym celebransem uroczystej Mszy w praskiej katedrze i on dokonał koronacji Władysława Jagiellończyka na króla. Około 1436 r. właściciele miasteczka fundują kamienny, wsparty skarpami, gotycki kościół jednonawowy. Świątynia ulega zniszczeniom w czasie najazdu na miasto Wołochów w 1498 r. Do odrestaurowanego kościoła około 1570 r. dobudowano od południa kaplicę Matki Bożej z renesansowym nakryciem. W 1536 r. połowa miasteczka znalazła się - jako posag Anny Pruchnickiej - w rękach sędziego ziemskiego krakowskiego Jana Odrowąża Pieniążka. Obecnie nie znajduje potwierdzenia teza, że Odrowąż-Pieniążek zamienił kościół parafialny na zbór. Zwrócił się on co prawda ku protestantyzmowi, lecz nie z pobudek religijnych, ale z zachłanności i osobistych animozji. Kiedy drugi ze współwłaścicieli miasta - Stanisław Broniowski był na sejmie przygotowującym unię lubelską w lutym 1569 r., zajął jedynie szpitalny kościółek Świętego Krzyża, zaś świątynię parafialną sprofanował (wyrzucając ołtarz główny i cyborium). Zabronił także swoim poddanym jakichkolwiek świadczeń na rzecz duchownych. Te zaburzenia religijne w Pruchniku trwały w latach 1569-75. Bardzo prawdopodobne, że po śmierci Anny Pieniążkowej w 1607 r., jej synowie dobudowali do świątyni kaplicę pod wezwaniem św. Anny (dawniej przypuszczano, że wzniesiono ją w XV wieku). W niedostępnych dzisiaj kryptach spoczęli Gałeccy i Rykowscy. Wobec nękających miasteczko i kościół najazdów tatarskich postanowiono otoczyć świątynię murem obronnym. W 1636 r. miał miejsce groźny pożar kościoła, kiedy to spaleniu uległy dachy. Proboszcz ks. Jan Lipowicz odrestaurowuje świątynię, odnawia dachy i od zachodu dobudowuje wieżę. Niebawem też świątynia w Pruchniku zyskuje rangę prepozytury, oto bowiem w 1640 r. Anna z Konar Gorajska funduje przy kościele kolegium czterech mansjonarzy i zapisuje na ten cel sumę 640 złotych na wsi Siennów. Fundację tę zatwierdził biskup przemyski Piotr Gembicki 5 maja 1641 r. W pobliżu kościoła, w latach pięćdziesiątych XVII stulecia powstał szpitalik-przytulisko dla ubogich.
Bp Jan Dębski ponownie konsekrował świątynię w 1684 r. i w takim mniej więcej stanie przetrwała ona do dzisiaj.
Gdy z proboszczem ks. Kazimierzem Trelką wchodzimy, przez piękną osiemnastowieczną bramę, do tej niewielkiej, jednonawowej świątyni, naszą uwagę przykuwa piękna późnogotycka Grupa Pasji na belce tęczowej. W prezbiterium znajduje się ołtarz z 1770 r. ze wspomnianym obrazem patrona świątyni. Po bokach równie piękne figury Ewangelistów. Pod prezbiterium świątyni ongiś grzebano proboszczów pruchnickich. Ostatni proboszcz pruchnickiej parafii został tutaj pochowany w 1798 r., a był nim ks. Tomasz Brzezicki. Na ścianie prezbiterium znajdujemy szesnastowieczne epitafium rodziny Broniowskich, Marcina i Stanisława, dworzan i współpracowników dwóch ostatnich Jagiellonów. W 1975 r. na ścianach kościoła odkryto renesansowy zacheuszek, pamiątkę po konsekracji kościoła, pochodzący z lat sześćdziesiątych XVI wieku.
Z inicjatywy księdza proboszcza, w 1994 r. w zabytkowej dziewiętnastowiecznej organistówce powstało Muzeum Parafialne. Zgromadzone w nim eksponaty obejmują książki i czasopisma (najstarsze z XVIII wieku), przedmioty gospodarstwa domowego oraz te związane z osobą bł. Bronisława Markiewicza, który urodził się w Pruchniku w 1842 r. (m.in. jego sutanna czy też własnoręcznie pisany testament oraz statut Zgromadzenia św. Michała Archanioła).

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2009-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Klucze do Nieba spoczywają w jego rękach. Św. Piotr - pierwszy papież

2025-06-09 20:40

[ TEMATY ]

św. Piotr

Mat.prasowy

Ks. profesor Andrzej Zwoliński na podstawie Ewangelii, Dziejów Apostolskich oraz licznych apokryfów odtworzył szczegółową biografię najważniejszego z apostołów.

Jego właściwe imię brzmiało Szymon, które Chrystus zmienił na „Piotr” lub „Kefas” – w języku aramejskim oznaczające skałę. I był głęboko ludzką skałą. Nauka Jezusa dotknęła Piotra, a on porzucił wszystko, by pójść za Mistrzem.
CZYTAJ DALEJ

Poruszające świadectwo księdza: Mojej mamie proponowano aborcję, gdy była ze mną w ciąży

2025-06-09 19:57

[ TEMATY ]

Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka

Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka

Ks. Jacek Kędzierski

Ks. Jacek Kędzierski

Poruszającym świadectwem ocalenia przed aborcją podzielił się ks. dr Jacek Kędzierski, założyciel Centrum Opieki Perinatalnej im. bł. Rodziny Ulmów w Sieradzu, podczas VIII Ogólnopolskiej Pielgrzymki Rodzin Dzieci Utraconych, która odbyła się 7 czerwca 2025 roku w krakowskich Łagiewnikach.

- Dzisiaj, w dniu VIII ogólnopolskiej pielgrzymki rodzin dzieci utraconych do sanktuarium Bożego Miłosierdzia, chcę wspomnieć inną pielgrzymkę, pielgrzymkę mojej mamy. Jeszcze przed moimi narodzinami, gdy była w trzecim miesiącu ciąży, poszła na pieszą pielgrzymkę do Częstochowy i zawierzyła mnie jasnogórskiej Mamie. Pielgrzymowała wtedy jako matka do Matki. Potrzebowała się schronić wraz z dzieckiem pod jej sercem, czyli ze mną, pod matczynym płaszczem Maryi po tym, jak lekarz zaproponował jej aborcję. Ten lekarz był przekonany, że stan wojenny to nie najlepszy czas na rodzenie piątego już dziecka - mówił ks. Jacek Kędzierski w poruszającej homilii wygłoszonej w łagiewnickim sanktuarium.
CZYTAJ DALEJ

El. MŚ 2026 - porażka Polski w Helsinkach, osiem goli Holandii

2025-06-10 22:59

[ TEMATY ]

sport

PAP

Polska przegrała w Helsinkach z Finlandią 1:2 w swoim trzecim meczu eliminacji piłkarskich mistrzostw świata. Spotkanie było przerwane na ok. 40 minut z powodu zasłabnięcia jednego z kibiców. Występująca również w grupie G Holandia rozgromiła Maltę 8:0.

O ile zwykle bramkarze są pewną częścią polskiej reprezentacji, tym razem nie popisał się Łukasz Skorupski, który po 30 minutach gry sfaulował rywala i sprokurował rzut karny. "Jedenastkę" wykorzystał Joel Pohjanpalo (31.).
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję