Reklama

Wiara

Gorzkie Żale - 300 lat polskiej tradycji. Co warto wiedzieć o tym nabożeństwie?

Gorzkie Żale to nabożeństwo pasyjne z początku XVIII wieku. Powstały w kościele św. Krzyża w Warszawie. Ksiądz Wawrzyniec Benik, ze zgromadzenia księży misjonarzy Wincentego a Paulo, napisał tekst nowego nabożeństwa oraz opracował jego strukturę na podstawie Godziny Czytań. Gorzkie żale to wyłącznie polska tradycja. Od przeszło 300 lat ożywia pobożność i gromadzi wiernych na rozważaniu Męki Pańskiej.

[ TEMATY ]

Wielki Post

Gorzkie żale

Karol Porwich/Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Trzy części

Nabożeństwo Gorzkich Żali składa się z trzech części poprzedzonych pobudką. Każda część składa się z: Intencji, Hymnu, Lamentu duszy nad cierpiącym Jezusem oraz Rozmowy duszy z Matką Bolesną. Treść śpiewów dotyczy poszczególnych etapów cierpienia Chrystusa: od modlitwy w Ogrojcu aż do skonania na Krzyżu. Tekst całości jest rymowany, co ułatwia jego przyswojenie, zapamiętanie i wyśpiewanie. Pobudka często nazywana jest też Zachętą. Ma na celu rozbudzenie kontemplacji nad cierpieniem Zbawiciela. Jest to bardzo piękny i poetycki tekst, w którym prosimy Boga o przenikający żal, rozpalający nasze serca.

Poruszająca muzyka

Melodia tego nabożeństwa oparta jest na polskich, starych pieśniach pasyjnych ("Jezusa Judasz przedał" czy "Rozmyślajmy dziś wierni chrześcijanie") oraz na średniowiecznych melodiach obowiązujących w liturgii. Duża popularność nabożeństwa oraz brak konsekwencji w odwzorowaniu oryginalnej melodii spowodowały jej wielkie zróżnicowanie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Powstało wiele wariantów melodycznych oraz wersji lokalnych. Mimo prób ujednolicenia melodii i zapisu w diecezjalnych śpiewnikach, do dziś w wielu parafiach melodie poszczególnych części Gorzkich Żali bardzo różnią się od pierwotnych. Czy jest to efekt uboczny zaniedbania pierwowzoru? Czy jednak można to uznać za swojego rodzaju bogactwo?

Dialog budujący relację

Reklama

Istotnym elementem, który dziś trochę się zatraca, to pierwotna, dialogowana forma Gorzkich Żali. Kościół tak często podkreśla kluczową rolę dialogu. Śpiewy, które w liturgii mają pierwszeństwo wobec innych to właśnie tzw. dialogi z ludem. Liturgia godzin od wieków jest śpiewana w formie dialogowanej. Obecnie wiele mówi się także o dialogu ekumenicznym. Pismo święte w wielu miejscach ukazuje nam potrzebę i wartość osobistego dialogu Boga z człowiekiem - modlitwę.

Być może żyjemy w czasach, w których już dawno zapomnieliśmy jak rozmawiać z drugim człowiekiem, szanując jego poglądy, jak wyrażać swoje opinie czy jak komunikować się z bliźnim. Nie umiemy już słuchać osoby z którą rozmawiamy, tylko skupiamy się na sobie i swoich potrzebach. Nie umiemy prowadzić dialogu. Może najpierw trzeba zrozumieć czym on jest?

Rozmowa z Maryją

Drogowskazem może stać się jedna z części Gorzkich Żali - Rozmowa duszy z Matką bolesną. Tak jak modlitwy brewiarzowe są śpiewane z podziałem na dwa chóry, tak samo i tutaj mamy do czynienia z dialogiem. Kobiety śpiewają 1, 3, 5 zwrotkę, a mężczyźni 2, 4, 6. Rozmowa, w której wysoki, donośny, przenikliwy, płaczący chór składający się z głosów żeńskich wypowiada słowa Maryi ubolewającej nad Męką Syna i niski, spokojny, dający oparcie, wyrażający troskę, współczujący i współcierpiący głos męski - wypowiada słowa Duszy, czyli wiernych. Taki dialog uzmysławia nam i daje głębsze wyobrażenie, jakbyśmy sami uczestniczyli w Męce Zbawiciela i odtwarzali te wydarzenia, będąc ich naocznymi świadkami. To jeszcze bardziej podkreśla emocjonalny i obrazowy charakter tego nabożeństwa. Jakże ludzkie jest to wzajemne przenikanie się strachu, lęku, bólu, płaczu, pocieszenia, współczucia i zrozumienia.

Kto z nas, w jakimś momencie swojego życia, nie mógłby powtórzyć za Matką Bolesną:

"Co mnie pytasz?

Wszystkam w mdłości,

Mówić nie mogę z żałości,

Reklama

Krew mi serce zalewa"? (GŻ, cz. 1, Rozmowa duszy z Matką Bolesną zwr. 2)

Współodczuwać z Jezusem

Dlaczego Gorzkie Żale są tak potrzebnym i pomocnym nabożeństwem? Cierpienie jest wpisane w ludzkie życie. Jest bliskie każdemu z nas w chorobach, problemach, utracie bliskich. Często nie mamy z kim podzielić się naszymi trudnościami lub boimy się, że ludzie nie będą chcieli słuchać o naszych problemach. Czasami nawet nie wiemy gdzie szukać pomocy. Zrzucając nasze strapienia w przepaść Chrystusowej Męki, znajdujemy pocieszenie, ukojenie i umocnienie.

"Oby się serce we łzy rozpływało,

Że Cię, mój Jezu! sprośnie obrażało,

Żal mi, ach, żal mi ciężkich moich złości,

Dla Twej miłości." (GŻ, cz. 1,2,3 Hymn, zwr. 5)

Weź udział w Gorzkich Żalach

Weź udział w Gorzkich Żalach. Poświęć swój czas. Przyjdź i dotknij tajemnicy cierpienia Zbawiciela. Jeśli twoje serce prawdziwie zjednoczy się z płaczem Matki Bolesnej lub lamentującą duszą, o ile bardziej zbliżysz się do Boga poprzez Jego Mękę. Tym większy otrzymasz udział w chwalebnej tajemnicy Jego Zmartwychwstania.

2025-04-08 20:45

Oceń: +22 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nasze, polskie nabożeństwo

Wielki Post to czas kiedy zwracamy naszą duszę ku Bogu, pełnimy czyny pokutne, słuchamy nauki rekolekcyjnej. Warto wziąć udział w nabożeństwach zarezerwowanych tylko dla tego okresu liturgicznego. Jednym z nich są Gorzkie Żale, najbardziej polskie ze wszystkich nabożeństw pasyjnych.

Od środy popielcowej w liturgii Kościoła zmienia się bardzo wiele. Obowiązuje fioletowy kolor szat liturgicznych, nie śpiewa się „Chwała na wysokości Bogu”, melodie pieśni liturgicznych są bardziej stonowane i kierują nasze myśli ku większej zadumie nad męką Jezusa. W Wielkim Poście musimy rozdzielić dwa nurty muzyczne. Pierwszym z nich są utwory ludowe, drugim nurtem jest muzyka liturgiczna, czyli muzyka „wyższa”. Gorzkie Żale i Droga Krzyżowa to nabożeństwa, które należą do tej pierwszej grupy i operują podobnymi środkami ekspresji.
CZYTAJ DALEJ

Jakie relacje buduję z ludźmi?

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Yvonne Weis/ Fotolia.com

Rozważania do Ewangelii Mt 18, 15-20.

Środa, 13 sierpnia. Dzień powszedni albo wspomnienie świętych męczenników Poncjana, papieża, i Hipolita, prezbitera
CZYTAJ DALEJ

Ks. Ignacy Skorupka - Bohater Niepodległej

2025-08-14 12:26

[ TEMATY ]

Ks. Ignacy Skorupka

Bohater Niepodległej

Foto Raczyński, Warszawa/cud1920.pl

Ks.Iignacy Skorupka

Ks.Iignacy Skorupka

W obliczu zagrożenia niepodległości Rzeczypospolitej ks. Ignacy Skorupka porzucił życie duchownego, społecznika i pedagoga, choć to w kaznodziejstwie, działalności dobroczynnej oraz pracy z młodzieżą odnosił sukcesy i znajdował satysfakcję. Podobnie jak wielu przedstawicieli jego pokolenia postanowił bronić ojczyzny w wojnie polsko-bolszewickiej. Brak fachowego przeszkolenia i wiedzy wojskowej nadrabiał wolą walki oraz wiarą w bożą opatrzność - pisze Bartłomiej Kluska w książce „Ksiądz Ignacy Jan Skorupka” wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej w serii „Bohaterowie Niepodległej”. Autor w swojej publikacji kreśli sylwetkę bohaterskiego kapłana, kapelana Wojska Polskiego, który zginął 14 sierpnia 1920 r. pod Ossowem. Jego śmierć jest jednym z symboli Bitwy Warszawskiej.

Poniżej przedstawiamy obszerne fragmenty książki udostępnionej przez Instytut Pamięci Narodowej w ramach obchodów 105. Rocznicy Bitwy Warszawskiej.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję