Reklama

Tajemnice zabytków diecezji toruńskiej

Diecezjalne Centrum Kultury w Zamku Bierzgłowskim

Niedziela toruńska 4/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Czteroskrzydłowy zamek w Bierzgłowie z dziedzińcem pośrodku wznosi się nad pradoliną Wisły, od północy odgrodzony głębokim parowem. Zbudowany przez Krzyżaków murowany zamek stanął w miejscu pruskiego grodu należącego do rycerza Pipina, zdobytego przez Krzyżaków w 1232 r. Składał się z zamku głównego wzniesionego na planie czworoboku, z dwoma prostopadłymi do siebie skrzyd-łami: południowym i zachodnim oraz z przedzamcza. Zamek właściwy oddzielały od przedzamcza podwójne mury i szeroka fosa. W skrzydle północno-zachodnim zamku znajdował się kapitularz i refektarz, natomiast w skrzydle południowo-zachodnim - budynek mieszkalny komtura i rycerzy zakonnych. Stronę północną i wschodnią zamykał mur obwodowy, w 2/3 swej wysokości zbudowany z głazów narzutowych, w wyższych partiach z cegły. W murze północno-zachodnim znajduje się brama wjazdowa wiodąca z przedzamcza, z zachowanym najcenniejszym fragmentem - pięknym ostrołukowym portalem z około 1305 r., przedstawiającym jeźdźca z dwoma rycerzami po bokach. Przedzamcze otaczały mury, a od północy i wschodu fosy z mostem prowadzącym do wieży bramnej. Przedzamcze od zamku oddzielała również wypełniona wodą fosa.
Układ głównych zabudowań zamku jest zachowany w niezmienionej formie. Należą do nich m.in. przebudowany zamek górny, brama wjazdowa z gotyckim portalem, a także fragmenty murów przedzamcza z wieżą bramną. Zamek otacza park krajobrazowy z 25 gatunkami drzew (m. in. 150-letnim żywotnikiem, cisami, daglezjami), pochodzący z początku XIX w. W parku znajduje się zrujnowany grobowiec Hosbachów, dawnych właścicieli zamku. Przy wiejskiej drodze rośnie dąb szypułkowy - pomnik przyrody liczący 250 lat.
Gród był oblegany przez Lit-winów w 1263 r. Wznoszony od około 1260 r. i rozbudowywany w latach 70. XIII w. zamek stał się siedzibą komturów krzyżackich. W 1271 r. przeżył kolejne oblężenie, tym razem został zaatakowany przez Jaćwięgów. Wiadomość tę odczytujemy u Długosza, który powtórzył ją po Piotrze z Dusburga: "Ta zbrojna tłuszcza, która naszła Ziemię Chełmińską, zdobyła na Krzyżakach i spaliła zamek Bergelow, a splądrowawszy kraj cały, wielką liczbę chrześcijan uprowadziła w niewolę".
Do 1415 r. zamek był siedzibą konwentu, jednak o ile wcześniej jego znaczenie administracyjne oraz militarne było bardzo duże, to już pod koniec XIV stulecia bliskość Torunia oraz jego ciągły rozwój przyćmiły rangę Bierzgłowa. W 1410 r. przeszedł na krótko w ręce króla polskiego, po pokoju toruńskim w 1411 r. wrócił w granice państwa krzyżackiego. Po rozwiązaniu komturii w zamku bierzgłowskim pozostał jedynie zarządca krzyżacki. Podczas wojny trzynastoletniej w 1454 r. zajęły go wojska Związku Pruskiego. W 1466 r. zamek już na stałe znalazł się w rękach polskich. W 1520 r. stał się własnością miasta Torunia, z prawem dziedziczenia, w zamian za oddany królowi Zygmuntowi I zamek w Świeciu.
W 1522 r. zamek został dotknięty przez pierwszy z większych pożarów. W 1572 r. kolejne wielkie pożary w 1580 i 1590 r. poważnie go zniszczyły. W końcu XVII w. zamek znalazł się w ruinie i prawdopodobnie nie został odbudowany. W 1724 r. dzierżawca zabudowań mieszkał w domku wzniesionym w międzymurzu. W 1769 r. miała tu miejsce bitwa między konfederatami barskimi zajmującymi zamek, a wojskami rosyjskimi wspieranymi przez mieszczan toruńskich. W 1840 r. zamek przeszedł w ręce prywatnego właściciela, który w1860 r. odbudował skrzydło południowo-zachodnie i wieżę bramną.
W 1903 r. dobra bierzgłowskie wykupił rząd pruski. W listopadzie 1908 r. wybuchł w odbudowanych budynkach kolejny dotkliwy pożar, który zniszczył pokrycie dachowe. W 1911 r. przeprowadzono rekonstrukcję według projektu Konrada Steinbrechta. W 1929 r. zamek został wydzierżawiony przez biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego, który w 1933 r. kupił go z przeznaczeniem na potrzeby diecezji. W 1936 r. w obecności prymasa Augusta Hlonda, wojewody Władysława Raczkiewicza, generałów Bortnowskiego i Thomee, a także prezydenta Torunia - Leona Raszei, dokonano na terenie zamku otwarcia Domu Rekolekcyjnego. W latach 1946-50 w zamku mieszkał biskup łucki Adolf Piotr Szelążek, wygnany przez władze radzieckie z diecezji na Wołyniu, której był ordynariuszem. Bp Szelążek został pochowany w podziemiach kościoła św. Jakuba w Toruniu. W latach 1945-92 zamek został przejęty przez władze cywilne, a jego pomieszczenia przystosowano do potrzeb Zakładu Opieki Społecznej.
Po odzyskaniu zamku przez Kurię Toruńską w 1992 r. rozpoczął się remont obiektu, trwający z przerwami do chwili obecnej. W finansowanie prac spory wkład wniosła Fundacja Polsko-Niemiecka. Remont zamku górnego ukończono w sierpniu 2001 r., a już od 1 września rozpoczęło działalność Diecezjalne Centrum Kultury, którego dyrektorem został ks. Piotr Rutkowski. W najbliższych numerach Głosu z Torunia zamieścimy fotoreportaż na temat tego, co obecnie dzieje się na zamku.
Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej zamku bierzgłowskiego: www.zamek.diecezja.torun.pl

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Toruń: Zmarł ks. prałat Stanisław Kardasz, działacz społeczny i opozycyjny

2025-09-23 18:29

[ TEMATY ]

działacz społeczny

opozycjonista

ks. prałat Stanisław Kardasz

Diecezja toruńska

Zmarł ks. prałat Stanisław Kardacz

Zmarł ks. prałat Stanisław Kardacz

Zmarł ks. prałat Stanisław Kardasz, wieloletni proboszcz parafii pw. Matki Bożej Zwycięskiej i Świętego Jerzego w Toruniu, działacz społeczny i opozycyjny związany z Solidarnością. Miał 88 lat – poinformowała we wtorek kuria diecezji toruńskiej.

Ks. Kardasz urodził się 29 października 1936 r. w Gdyni. W 1960 r. ukończył Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie, a w 1968 r. – historię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Był m.in. wikariuszem parafii św. Jakuba w Toruniu i parafii św. Krzyża w Grudziądzu, a w latach 1976-2013 proboszczem parafii pw. Matki Bożej Zwycięskiej i Świętego Jerzego w Toruniu.
CZYTAJ DALEJ

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej niezbędnika katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca.

CZYTAJ DALEJ

25 października: IV Forum Liderek i Duszpasterzy Wspólnot dla Kobiet

2025-09-23 18:23

[ TEMATY ]

IV Forum Liderek

Wspólnoty dla Kobiet

duszpaterze

materiał prasowy organizatora

IV Forum Liderek i Duszpasterzy Wspólnot dla Kobiet

IV Forum Liderek i Duszpasterzy Wspólnot dla Kobiet

W sobotę, 25 października br., w Warszawie pod hasłem „Budujemy jedność. Niesiemy nadzieję" odbędzie się IV Ogólnopolskie Forum Liderek i Duszpasterzy Wspólnot dla Kobiet. Wydarzenie organizowane jest przez bp. Wiesława Szlachetkę, delegata KEP ds. Duszpasterstwa Kobiet oraz Krajową Radę ds. Duszpasterstwa Kobiet przy Delegacie KEP.

Podczas Forum będzie przestrzeń na wspólną modlitwę, zapoznanie się oraz wymianę myśli w kontekście tego, w jaki sposób kobiety mogą przyczynić się do budowania jedności tam, gdzie działają, pracują i żyją. Będzie to również czas poszukiwania tego, co łączy oraz zachęty do wzajemnego słuchania i dialogu w duchu szacunku, oraz odkrywania na nowo źródła jedności, którym jest Bóg.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję