W Łodzi ekumenizm jest żywy

Anna Skopińska: Księże arcybiskupie, czy ekumenizm wypływa z ewangelicznej zasady „miłuj bliźniego swego”?

Abp Grzegorz Ryś: Z tej zasady też. To jest zasada, która dotyczy każdego. A chrześcijanina przykazanie miłości bliźniego dotyczy w sposób szczególny. Bo bliźni to ten, który jest blisko, a każdy chrześcijanin jest nam bliski, bo łączy go z nami chrzest, więc jesteśmy dziećmi Bożymi. I dla siebie razem braćmi, siostrami.
Ale myślę, że powodów do ekumenizmu jest więcej. Zawsze przy spotkaniach ekumenicznych – czy to modlitewnych, czy uniwersyteckich – wychodzimy od zdania Jezusa: „Ojcze, spraw, by byli jedno” (J 17,21). Pragnieniem Jezusa, wyrażonym na Ostatniej Wieczerzy w ostatniej modlitwie, którą wypowiedział, jest pragnienie jedności Jego uczniów. Nie wiem, jak można byłoby bagatelizować taką testamentalną modlitwę Pana Jezusa.
Poza tym jest jeszcze aktualne życie Kościoła, dokonujące się, jak ufamy, w Duchu Świętym. Tu wyraźnie jedną z najważniejszych dominant jest ekumenizm. I to pokazują papieże, przynajmniej od Pawła VI po Franciszka. Konsekwentnie idąc w rozumieniu ekumenizmu coraz dalej. I wyraźnie się w tym poddając Duchowi Świętemu. To Duch Święty jest dziś ostatecznie tym, który uruchamia Kościół do ekumenizmu. Byłoby znowu czymś zupełnie niezrozumiałym, by Duchowi Świętemu stawiać opór.

Reklama

Mówi ksiądz arcybiskup o tym, że nie można stawiać oporu Chrystusowi, Duchowi Świętemu, ale – przynajmniej w tym polskim Kościele – ciągle chyba nie ma jednego głosu, jak ten ekumenizm powinien wyglądać...

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Nie wiem, czy istnieje jakikolwiek lokalny Kościół na świecie, gdzie ten głos jest jeden. Nie wiem też, czy o to idzie. Natomiast jest głos jeden, który jest głosem oficjalnym w Kościele. To głos następców Piotra i o tym rozmawiajmy. Nie – czy się ze sobą zgadzamy – ja z innymi biskupami, czy jeden ksiądz z innymi księżmi, tylko rozmawiajmy o tym, czy się zgadzamy z Janem Pawłem II, z Franciszkiem, Benedyktem XVI. Czy się zgadzamy z Pawłem VI.
To są, po kolei: Paweł VI – święty Kościoła katolickiego, Jan Paweł II – święty Kościoła katolickiego, dwóch następnych jeszcze nie, bo mówiąc trochę żartem, jeszcze żyją, ale to jest nauczający Piotr w Kościele. Dlatego nie chodzi o to, czy coś powiedział Ryś czy ktoś inny, tylko o to, co na ten temat mówi Piotr dzisiaj żyjący. To jest katechizm.

Łódź to specyficzne miasto – wielokulturowe, wielowyznaniowe. Jaki jest pomysł księdza arcybiskupa na ten ekumenizm tutaj?

Reklama

Znowu powiedziałbym, że mój pomysł mało tu się liczy, natomiast ekumenizm tu się dzieje. I to już nie jest chyba tak, że tylko liderzy Kościołów są blisko siebie. Tylko to jest już tak, że te Kościoły są blisko. Takie dwie inicjatywy, które pokazują to najlepiej, to wspólna pielgrzymka do Ziemi Świętej i wyrosła z tej pielgrzymki Ekumeniczna Szkoła Biblijna. Po prostu ludzie są razem. I potrzeby są takie, że my na ten moment nie do końca jesteśmy nawet w stanie wyjść im naprzeciw. Będziemy myśleć, jak zwiększać tę ofertę, której ludzie oczekują.
Więc ekumenizm się tu dzieje i dokąd nas Duch Święty poprowadzi, tam będziemy szli. Trwają rozmowy o możliwej ekumenicznej katechezie w liceum. Nie we wszystkich liceach, ale być może to propozycja, która mogłaby być skierowana do któregoś z poziomów młodzieży licealnej. I na normalnych zasadach, tak jak katecheza – z uzyskiwaniem ocen. Taka katecheza prowadzona przez ekumeniczny zespół. Jaki będzie finał, zobaczymy, ale wyraźnie każdy z kroków, jakie są podejmowane, rodzi następne. I to jest istotne. Proces, który się nie chce zadowolić tym, co jest, tylko wymaga, by iść dalej. I to jest największą radością.

Po tych kilku miesiącach funkcjonowania można już powiedzieć, że szkoła biblijna to był strzał w dziesiątkę?

Absolutnie. Gdy zaczynaliśmy myśleć o tej szkole, to obliczaliśmy ją na trzydziestu słuchaczy, a zamknęliśmy zapisy na poziomie 240. Budząc protesty wielu, którzy się już nie zmieścili.
I oczywiście chodzi o szkołę, która będzie ciągła. Ona też wymaga twórczości. Wiadomo, że w pierwszym roku wiele tematów, które podejmujemy, ma charakter introdukcyjny. I nikt z uczestników szkoły chyba nie zamierza poprzestać na pierwszym roku, więc ta szkoła będzie musiała się rozwijać. Powoli trzeba już zacząć myśleć, jak to dalej prowadzić.

W tym roku planowany jest kolejny nabór?

Tak i jednocześnie będą ci, którzy kończą pierwszy rok. Ten pierwszy rok będzie uwieńczony wyjazdem ekumenicznym do siedmiu Kościołów Apokalipsy. I to też będzie już pewien taki moduł stały: każdego roku bierzemy w formie wykładu monograficznego jakiś konkretny fragment Biblii i po studiach nad tym fragmentem będziemy chcieli go jeszcze dotknąć na miejscu czyli w geografii, historii i przestrzeni biblijnej.

Podczas jednego ze spotkań powiedział ksiądz arcybiskup, że „tyle będzie ekumenizmu, ile będzie go dawał Kościół katolicki”. Jak my mamy to rozumieć?

Reklama

W tym sensie, że w tym Kościele musi być największa motywacja. Bo jak ten Kościół wycofa się z drogi ekumenicznej, to tym samym ekumenizm w Polsce zostanie zredukowany do spotkań, które nie dotykają życia, wrażliwości i myślenia większości ludzi ochrzczonych. Zawsze też jest łatwo, i niestety w Kościele katolickim też jest łatwo, o stwierdzenie: idąc do ekumenizmu promujemy inne Kościoły.

Ale tak przecież nie jest...

To jest w ogóle przedziwna kategoria myślenia. Jest jeden Kościół, wyznajemy to co niedzielę, a jak ktoś mówi Różaniec, to robi to codziennie, odmawiając „Wierzę w Boga”. Mówi: „Wierzę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół...”. Więc albo wierzę w jeden, albo jestem zadowolony z tego, że jest podzielony i petryfikuję podziały, by się dobrze miały i żeby nic ich broń Boże nie naruszyło.

Wtedy chyba nie jestem chrześcijaninem...

To oczywiste. Natomiast łatwo jest o zwolnienie się z ekumenizmu, gdy jest się Kościołem większościowym. Pewnie ci sami ludzie, gdyby byli mniejszościowym kościołem – a to się może zdarzyć w wielu miejscach na świecie – pewnie by bardzo promowali ekumenizm. I go bardzo pożądali. Natomiast tu, będąc takim Kościołem: nie tylko większościowym, tylko ogromnie większościowym, mogą łatwo mówić: no i właściwie co to zmienia?

W Łodzi ekumenizm się dzieje, a jak jest w innych miastach?

Reklama

Myślę, że zaczyna się bardzo mocno dziać w diecezji w ogóle. Tzn. powiększyliśmy przynajmniej ten czas tygodnia, który u nas już nie jest tygodniem, na Pabianice, Bełchatów, Piotrków, Zgierz, Zelów, Niesułków. Zresztą w niektórych miastach zawsze się coś działo. Jest dużo takich miejsc, gdzie ekumenizm jest naturalny. Ale modlitwa o jedność powinna być w każdym kościele, nawet jeśli parafia jest absolutnie jednowyznaniowa i sto procent wiernych jest ochrzczonych w katolickim Kościele.

A w zwykłych parafiach, jak księża mają realizować ekumenizm?

Przynajmniej niech się modlą o jedność Kościoła. To ogromnie ważne. Parafia nie jest wyjętym oddziałem wojska. Parafia jest, jak to papież Franciszek prezentuje w „Ewangelii gaudium”, aktualizacją Kościoła powszechnego. Najbardziej lokalną, najbardziej dotykalną dla chrześcijanina. To jest pierwsze doświadczenie Kościoła. Ale jakiego Kościoła? Powszechnego. Ze wszystkimi jego – mówiąc językiem soboru – radościami, smutkami, nadziejami i porażkami. Cały ten Kościół powinien być tam obecny. Parafia nie może być jakąś wyizolowaną wspólnotą wiernych, którzy życie kościoła powszechnego mają w wielkim braku zainteresowania.

Czyli to, co nam zaszczepi parafia...

Ma być doświadczeniem Kościoła. A w dzisiejszym Kościele ekumenizm jest jedną z trzech, czterech najważniejszych zasad funkcjonowania.

Do kwestii związanych z wiarą i godnością człowieka odniósł się metropolita łódzki abp Marek Jędraszewski podczas ostatniej w minionym roku edycji „Dialogów w katedrze”. Spotkanie odbyło się w piątek 13 grudnia, w 32. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, który był wielką krzywdą wyrządzoną narodowi polskiemu i osobiście bardzo wielu ludziom. Uderzając w ludzką wolność, która jest najcenniejszym darem, jaki otrzymaliśmy od Pana, ugodzono zarazem w prawo człowieka do poszanowania jego osobistej godności. – Każdy z nas posiada poczucie własnej godności, która powinna być uznawana nie tylko przez innych ludzi, ale również przez prawa o charakterze państwowym czy międzynarodowym. To wynika z tego, że każdy z nas jest osobą ludzką – podkreślił abp Marek Jędraszewski odpowiadając na pytanie: jakie znaczenie posiada dla człowieka jego godność? – zadane przez siedemnastoletnią kobietę. Pojęcie osoby i jej godności wyłoniło się w świecie kultury zachodniej wtedy, kiedy na arenie dziejów pojawiło się chrześcijaństwo. Dzięki prawdzie o człowieku, którą objawił Jezus Chrystus, można w pełni zrozumieć co to znaczy, iż człowiek został stworzony na Boży obraz i podobieństwo. Człowiek ma swoją godność, gdyż został odkupiony krwią Pana Jezusa. Bóg zapłacił najwyższą cenę krwi Swojego Jednorodzonego Syna, aby każdy z nas mógł być zbawiony. Do tej tajemnicy zbliżamy się ciągle na nowo, z coraz większym przejęciem i coraz większą wdzięcznością. Człowiek raz powołany do życia, istnieje na całą wieczność. Jego życie nie kończy się wraz ze śmiercią, a jego ziemska pielgrzymka jest czasem zasługiwania na życie wieczne, na szczęście w domu Ojca. Patrząc na człowieka rozumiemy, że jego godność jest nieporównywalna z żadną inną istotą, którą możemy tutaj, na ziemi, spotkać. – Czego Bóg tak naprawdę ode mnie chce? – brzmiało pytanie postawione przez szesnastoletnią dziewczynę. To jest naprawdę cudowne, jeśli człowiek zdaje sobie sprawę, że Pan Bóg czegoś od niego chce. To znaczy, iż w człowieku, który takie pytanie sobie stawia, jest świadomość, że istnieje Bóg, który się nim interesuje, ma wobec niego plany, a on musi na to Boże oczekiwanie odpowiedzieć. Pan Bóg chce, aby człowiek był Jego dobrym dzieckiem. Prawdziwym szczęściem jest odkrycie prawdy, że Pan Bóg mnie kocha i że Jemu na mnie zależy, a ja potrafię dziecięcym, ufnym sercem starać się na to wszystko Bogu odpowiedzieć. – Co należy zrobić, co poradzić drugiemu człowiekowi w sytuacji, gdy godność człowieka nie idzie w parze z wiarą, gdy godność człowieka jest niszczona ze względu na wiarę? – pytała osiemnastoletnia kobieta Metropolita łódzki stwierdził, że jest w tym pytaniu kwestia, która zasługuje na szczególne podkreślenie: co poradzić drugiemu człowiekowi? Czyli nie być obojętnym wobec problemów drugiego, być o niego zatroskanym to coś niezmiernie ważnego i wartościowego we współczesnym świecie. Następny problem wiąże się z tym, iż jestem osobą wierzącą i właśnie dlatego ktoś uderza w moją godność. Tak dzieje się dzisiaj bardzo często. Pod koniec drugiego tysiąclecia chrześcijaństwa Jan Paweł II pisał, że Kościół współczesny stał się na powrót Kościołem męczenników tak, jak w pierwszych wiekach. Około 300 mln chrześcijan cierpi dlatego, że są chrześcijanami. Wiemy także i doznajemy tego boleśnie, że kultura współczesna podejmuje działania, które mają na celu ośmieszenie i poniżenie naszej wierności wobec Chrystusa i Kościoła. Jako chrześcijanie, idący świadomie za Chrystusem, potrafimy przebaczać i modlić się za nieprzyjaciół. Przed nami wszystkim stoi wielkie zadanie, aby obudzić społeczeństwo chrześcijańskie. Nikt w naszej ojczyźnie nie może się czuć poniżony, dlatego że wierzy w Chrystusa i dlatego, że krzyż, Pismo Święte, godność człowieka są dla niego sprawami świętymi. O to trzeba się upominać. Poczucie mojej osobistej godności powinno promieniować na innych, także w imię solidarnej obrony tego wszystkiego, co w wymiarze religijnym związane jest z godnością człowieka. Nie wolno pozwolić na szydzenie z wiary chrześcijańskiej i w dodatku czynienie z tego szyderstwa kanonu postępu i tak zwanej tolerancji. – Jak rozumieć to, że grzech niszczy godność człowieka? – pytał dziewiętnastoletni mężczyzna. Mówiliśmy, że godność człowieka polega na tym, iż jest stworzony na Boży obraz i podobieństwo. Dlatego też w jego sercu ma być miłość, której źródłem jest sam Bóg i która powinna promieniować na innych. Grzech to wszystko niszczy. Jest krzywdą wyrządzoną Panu Bogu, sobie samemu i drugiemu człowiekowi. W tym znaczeniu jest to krzywda wyrządzona mojej osobistej godności. Grzech ma swój wymiar subiektywny. Nieraz jest przeżywany bardzo osobiście, w kategoriach osobistego upokorzenia, poczucia upadku, żalu. Z tym większą pokorą należy to zło uznać. W momencie, kiedy człowiek uznaje wyrządzone zło i wyciąga rękę do Chrystusa, prosząc o pomoc, stawia pierwszy, decydujący krok, by powrócić do Pana, zlikwidować tę ranę, jaką sobie lub innym zadał poprzez złe postępowanie. Grzech jest krzywdą wyrządzoną miłości. Tę krzywdę można pokonać jedynie przez Miłość miłosierną, którą czerpiemy od samego Zbawiciela. – W czasach komuny było tyle prześladowań wierzących, niszczono sumienia, łamano naszą godność. Dzisiaj zdaje się to wracać w innej postaci, bardziej ukrytej: gender, związki homoseksualne, korupcja w polityce, karierowiczostwo, wyzysk. Jak ma się zachować w tej sytuacji zwykły katolik, taki jak ja? – to pytanie zadał siedemdziesięcioletni mężczyzna. W czasach minionych łamano sumienia i godność człowieka nieraz bardzo okrutnie. 32. rocznica stanu wojennego jest tego bardzo bolesnym przypomnieniem dla ludzi, których stan wojenny dotknął. Niewątpliwie żyją i będą żyli w poczuciu wielkiej krzywdy, jaką wtedy wyrządzono polskiemu społeczeństwu. Dzisiaj jest inaczej, gdyż ludzkich sumień nie łamie się pałkami ZOMO czy czołgami. Jest za to bardziej subtelne działanie, które dąży do tego, aby nas złamać. Należy zaznaczyć, iż nierzadko szyderstwo boli bardziej niż pałka. Dość często czujemy się zranieni w poczuciu własnej godności. To jest postępowanie, które uderza w nas, naszą wrażliwość na Pana Boga i na drugiego człowieka, w nasze sumienie, które każe nam stać przy prawie naturalnym i szanować człowieka takiego, jakim Pan Bóg chciał go mieć, stwarzając kobietę i mężczyznę po to, żeby byli razem, a między nimi panowała miłość. Odpowiadając na dalszą część pytania, Ksiądz Arcybiskup stwierdził, że należy trwać przy Chrystusie, który jest Drogą, Prawdą i Życiem. Przy wszechobejmującej atmosferze kłamstwa nie możemy wątpić, że ostateczne zwycięstwo należy do Chrystusa, Najwyższej Prawdy, i do tych, którzy mieli odwagę iść za Nim zawsze i wszędzie. W kolejnych pytaniach zadanych Księdzu Arcybiskupowi pojawiły się m.in. zagadnienia dotyczące kary śmierci, aborcji, katolickiego pogrzebu z kremacją. „Dialogi w katedrze” będą kontynuowane w 2014 r. Pierwsze spotkanie, którego tematem będzie powołanie do ojcostwa, odbędzie się 10 stycznia (piątek) o godz. 19.30 w archikatedrze łódzkiej.