Czas działania

Ewa Melerska: Jest Pan wiceprezesem działdowskiego Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość”. Jakie są cele Państwa stowarzyszenia?

Andrzej Rutecki: Stowarzyszenie w tym roku obchodzi swój pierwszy mały jubileusz. 25 marca minęło dokładnie 5 lat od jego powstania. Głównymi celami statutowymi są: edukacja historyczna, pielęgnowanie tradycji i kultury polskiej oraz patriotyzmu, propagowanie wartości chrześcijańskich, a także wspieranie inicjatyw mających na celu utworzenie miejsca Pamięci Narodowej na terenie dawnego niemieckiego obozu Soldau oraz obozu nakazowo-rozdzielczego NKWD.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W jaki sposób realizujecie zamierzone cele?

Cele realizujemy w dwóch kluczowych projektach. Pierwszy z nich to autorski program Z historią na TY, który skierowany jest do młodzieży szkolnej. Przed pandemią organizowaliśmy comiesięczne prelekcje związane z ważniejszymi wydarzeniami z naszej ojczyzny. Na czas zagrożenia epidemicznego ten program musieliśmy przerwać, jednak mamy nadzieję, że od nowego roku szkolnego, tj. od września ten program zostanie kontynuowany w odmienionej formie. Drugim ważnym projektem, który realizujemy od początku naszej działalności, jest szeroko rozumiane upamiętnienie więźniów i ofiar niemieckiego oraz sowieckiego okupanta na ziemi działdowskiej.

Reklama

Co roku organizujecie wydarzenia upamiętniające rocznicę męczeńskiej śmierci biskupów płockich w KL Soldau.

Od pięciu lat na terenie placu obozowego przy ul. Grunwaldzkiej w Działdowie organizujemy Apel Pamięci w rocznicę śmierci abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego (zm. 28 maja 1941 r.), a od 4 lat jesteśmy organizatorem konferencji historycznych nt. obozów. Takie konferencje odbywały się już wcześniej. W 2018 r. odbyła się premiera filmu dokumentalnego Soldau. Miasto na pograniczu śmierci w reżyserii Marii Cegiełki, który był wyświetlany w prawie wszystkich większych miastach w Polsce. Projekcja filmu odbyła się w Senacie RP oraz w Instytucie Pamięci Narodowej w Warszawie. Film od 2020 r. jest dostępny na platformie YouTube – na kanale IPNtvPL, dzięki IPN O/Gdańsk. Wydaliśmy publikację Niemiecki obóz śmierci KL Soldau. Pamięć i zobowiązanie... Jesteśmy również partnerem wystawy o obozie z 2019 r. przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku oraz Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie. Wystawa Soldau – utajony ośrodek zagłady. Niemieckie obozy w Działdowie w latach II wojny światowej jest już udostępniona na działdowskim rynku od 20 maja do 14 czerwca.

Jakie wydarzenia planujecie na tegoroczne obchody 80. rocznicy?

Reklama

Obchody okrągłej 80. rocznicy męczeńskiej śmierci Biskupów Płockich zaplanowane są na kilka dni. W tym roku będziemy również wspominać wielu duchownych zamordowanych w niemieckim obozie w 1941 r. 27 maja odbędzie się konferencja historyczna Niemieckie i sowieckie zbrodnie na Ziemi Działdowskiej, w której usłyszymy referaty historyków, znawców tematu. 28 maja odbędzie się promocja książki o niemieckim obozie w Działdowie, autorstwa dr. Radosława Wiśniewskiego z działdowskiego muzeum. A w samo południe spotkamy się na terenie obozu, aby upamiętnić więźniów i ofiary obydwu totalitaryzmów. Sprawowana będzie Msza św. oraz zostanie odczytany Apel Pamięci. Podczas uroczystości złożymy wiązanki kwiatów przy pomniku ofiar niemieckiego obozu Soldau.

W Działdowie znajdziemy także Muzeum Pogranicza.

Tak, współpracujemy z tą instytucją. Muzeum jest odpowiednim miejscem, w którym możemy wspólnie działać na rzecz upamiętniania oraz zgłębiać temat i historię niemieckiego i sowieckiego obozu. Od kilku lat wspólnie organizujemy w Działdowie Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, a także majowe obchody Patronów Miasta Działdowo. Oprócz Muzeum ważnym partnerem dla stowarzyszenia jest IPN w Gdańsku, otrzymaliśmy wsparcie pracowników instytutu oraz dyrektora prof. dr. hab. Mirosława Golona.

Jednak praca stowarzyszenia to nie tylko wystawy i wydarzenia…

Reklama

To prawda, wydajemy także publikacje naukowe. Najnowsza książka Niemieckie i sowieckie zbrodnie na ziemi działdowskiej to druga publikacja naszego stowarzyszenia. Pomysł na nią zrodził się pod koniec 2019 r. Została przygotowana na pierwsze wojewódzkie obchody Dnia Pamięci Ofiar obydwu totalitaryzmów na Warmii i Mazurach. Dzień Pamięci to inicjatywa oddolna poparta przez Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Publikacja jest dziełem dr Anny Jagodzińskiej, historyka, która od wielu lat zajmuje się martyrologią duchowieństwa polskiego w niemieckich obozach koncentracyjnych, dr. Waldemara Brendy, historyka, znawcy historii sowieckiego obozu nakazowo-rozdzielczego NKWD w Działdowie. W tej książce znajduje się również mój artykuł poświęcony zbrodniom Selbstschutzu, czyli niemieckiej samoobrony na ziemi działdowskiej zaraz po wybuchu II wojny światowej.

W ostatnim czasie w lokalnych mediach było głośno o otrzymanym przez Działdowo wsparciu finansowym z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

Starania o godne upamiętnienie tego miejsca trwają od kilku dekad. Cieszy fakt, że w końcu praca tak wielu ludzi dobrej woli, z różnych środowisk, nie poszła na marne. Wszyscy odnieśliśmy pierwszy sukces. Jest to duży krok ku rewitalizacji tego miejsca. W ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych przekazano 4 mln zł na zabezpieczenie i remont budynku po niemieckim obozie w Działdowie. Jest to ważny sygnał nie tylko dla nas, tu w Działdowie, ale i sygnał dla rządzących. Działdowo jest ważne. Mam nadzieję, że to nie koniec rządowej pomocy na rzecz ratowania budynku poobozowego.

Jakie są planowane działania, czy powstanie tam miejsce pamięci, muzeum lub inna instytucja upamiętniająca dawne zdarzenia?

Po otrzymaniu tej informacji spotkaliśmy się z burmistrzem Grzegorzem Mrowińskim, a w niedalekiej przyszłości będziemy rozmawiać o losach KL Soldau z posłem Prawa i Sprawiedliwości Robertem Gontarzem. Mamy nadzieję, że w tym miejscu będzie funkcjonowało Muzeum Ofiar Lager Soldau, że będzie to miejsce nie tylko lokalne i regionalne, ale będzie to Narodowe Miejsce Pamięci ofiar niemieckiego okupanta, ze szczególnym uwzględnieniem duchowieństwa. W tym obozie zamordowano dwóch katolickich biskupów i rzeszę duchownych tylko dlatego, że byli Polakami i duchownymi Kościoła katolickiego.

Mam nadzieję, że do tych działań dołączy także Ministerstwo Kultury, z którym od wielu lat prowadzone są liczne rozmowy. Teraz czas na konkretne działania. Mam nadzieję i wierzę, że prof. Piotr Gliński, który odwiedził Działdowo w czerwcu ubiegłego roku, będzie miał dla nas, dla Działdowa dobre informacje. W tej inwestycji ważne jest wsparcie Ministerstwa Kultury i Instytutu Pamięci Narodowej, na które możemy liczyć od wielu lat.

W 34. niedzielę zwykłą, ostatnią w roku liturgicznym, staje także przed nami Jezus Chrystus jako Król Wszechświata. Kult Chrystusa Króla wyrósł z nabożeństwa do Serca Jezusowego. Na prośbę biskupów polskich, za pontyfikatu papieża Klemensa XIII w 1765 r. została wprowadzona uroczystość Serca Jezusowego, w piątek po oktawie Bożego Ciała. Papież bł. Pius IX w 1856 r. rozciągnął obchody tego święta na cały Kościół. W 1925 r. papież Pius XI wydał encyklikę Quas primas i na mocy posiadanej władzy zaprowadził do liturgii kościelnej osobne święto Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Wyznaczył je na ostatnią niedzielę października i polecił, aby w tym dniu corocznie oddawano całą ludzkość Najświętszemu Sercu Jezusowemu. Podczas reformy kalendarza liturgicznego, po Soborze Watykańskim II, papież Paweł VI przeniósł to święto w 1969 r. na ostatnią niedzielę roku liturgicznego nadając mu nazwę Uroczystości Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Chociaż uroczystość została wprowadzona stosunkowo niedawno (79 lat temu), to odniesienie tytułu królewskiego do Boga było używane w Biblii dla wyrażenia tajemnicy Pana, który zasiadając na niebieskim tronie jest władny objąć, prowadzić cały kosmos i nim rządzić. Na kartach Pisma Świętego obraz króla zasiadającego na tronie pierwszy raz zjawia się w pieśni Mojżesza i Miriam: „Pan jest królem na zawsze, na wieki!” (Wj 15,18). Idea wiecznego królowania Boga powraca wielokrotnie w innych księgach. Jego panowanie trwa od niepamiętnych czasów (por. Ps 74; 93). W starotestamentowych Księgach Sędziów i Samuela królowanie Pana nad swym ludem wyklucza ludzką władzę królewską jako właściwą formę sprawowania rządów nad ludem Przymierza. Ustanowienie Saula, a potem Dawida królem wymagało szczególnego przyzwolenia Bożego. Królewski dom Dawidowy nie obala najwyższej władzy Boga, jest On nadal najwyższym Władcą, Panem całej ludzkości i Królem Izraela. Bóg panuje nad swoim ludem i nad królem Izraela. Biblijny obraz panowania Bożego ogarnia swym zasięgiem wszystkie narody. Bóg sprawuje nad wszystkimi suwerenną władzę, a w czasach ostatecznych wszystkie narody oddadzą Mu cześć. Psalm 93 pięknie chwali królowanie Boga: „Pan króluje, oblókł się w majestat, Pan przywdział potęgę i nią się przepasał: tak utwierdził świat, że się nie zachwieje…” (w. 1). Podobnie Psalm 47 oraz Psalmy 96-99 są pięknymi hymnami na cześć Boga-Króla. Panowanie Boga obejmuje wszystkie siły natury oraz wszystkich bogów, których czczą ludzie. Pan Bóg panuje w niebie, a Stary Testament wymienia Arkę Przymierza jako tron Boży (1 Sm 4,4; Ps 99,1). Prorok Izajasz ukazuje Boga na wysokim i wyniosłym tronie w otoczeniu serafinów oddających Mu cześć. Prorok Zachariasz głosi, że Bogu należy się chwała od wszystkich narodów. Nowy Testament ukazuje często Pana Jezusa jako króla. Ten obraz nawiązuje do przepowiedni króla z rodu Dawida oraz pochodzącej ze Starego Testamentu idei Mesjasza. Mesjasz - z języka hebrajskiego - znaczy „namaszczony, pomazaniec”. Te określenia zostały przejęte przez język grecki (messias), co po przetłumaczeniu zostało odzwierciedlone w formie „christos”. Jezus Chrystus, jak wykazuje Ewangelista Mateusz (1,1) i Apostoł Narodów w Liście do Rzymian (1, 3), jest potomkiem Dawida. Jest więc królewskim pomazańcem, jak wskazują na Niego liczne proroctwa ze Starego Testamentu. W Ewangeliach Jezusa nazwano Synem Dawida, królem Żydów lub królem Izraela. Podczas procesu sądowego przed Piłatem tych tytułów używają Jego wrogowie - oskarżyciele. Jezus potwierdził wprost swą królewską godność odpowiadając na pytanie najwyższego arcykapłana: „Czy Ty jesteś Mesjasz, Syn Błogosławionego?” (Mk 14,61). Jezus odpowiedział wtedy: „Ja Jestem [Mesjaszem]. Ujrzycie Syna Człowieczego siedzącego po prawicy Wszechmocnego i nadchodzącego z obłokami niebieskimi” (Mk 14,62). Opis królewskiego panowania Chrystusa osiąga swoje apogeum w Księdze Apokalipsy. Bóg przez św. Jana przedstawia Jezusa jako Króla królów i Pana panów (por. 19,16; 17,14). Jezus Chrystus zajmuje w proroczej wizji Nowego Testamentu miejsce należne Bogu w tekstach Starego Testamentu mówiących o Jego panowaniu. Jezus Chrystus jest Królem narodów lub wieków. Apokaliptyk ukazuje w większej części swej księgi zwycięstwo Boga nad mocami zła. W Nowym Testamencie, w osobie Jezusa Chrystusa połączone są urzędy proroka, kapłana, sędziego i króla ze Starego Testamentu. Jezus jest królem wywyższonym ponad wszystko i ponad wszystkich; przed Nim zegnie się każde kolano, jak trafnie ujął to św. Paweł w Liście do Filipian (por. 2,9-11). Jezus Chrystus jest Królem. A Jego królestwo? Liturgia mszalna mówi w prefacji - uroczystym wezwaniu do dziękczynienia - że jest to „wieczne i powszechne Królestwo: królestwo prawdy i życia, królestwo świętości i łaski, królestwo sprawiedliwości, miłości i pokoju” (MR 205*). Odwołajmy się jednak do Pisma Świętego Nowego Testamentu, w którym jest o nim mowa ponad 100 razy, najczęściej w przypowieściach. Niektóre przypowieści są przedstawione przez różnych Ewangelistów. Założenie Królestwa Bożego opisuje Jezus w przypowieści o zasiewie i jego różnych wynikach. To królestwo charakteryzuje się dynamizmem rozwoju. Ukazany jest on jako zasiew rosnący własną siłą lub jako ziarno gorczycy czy zaczyn chlebowy. Najwyższą wartość Królestwa Bożego przedstawiają przypowieści o skarbie ukrytym w roli i drogocennej perle, o wieży i wojnie. Pomimo zainaugurowania Królestwa Bożego na ziemi, na świecie istnieje zło, co odzwierciedla przypowieść o chwaście oraz o sieci zagarniającej różne ryby: dobre i złe. W Królestwie Bożym obowiązują inne, nowe kryteria oceny, w stosunku do ludzkich królestw. O tej nowej skali opowiadają przypowieści o faryzeuszu i celniku, o głupim bogaczu, który zbudował nowe spichlerze; bogaczu, który się świetnie bawił i o Łazarzu; robotnikach w winnicy, o dwu skreślonych długach (jawnogrzesznica), zaginionej owcy, zagubionej drachmie oraz o synu marnotrawnym. Cechy królestwa, które można poznać z nauczania Jezusa budzą w niektórych słuchaczach zasadniczy opór. Kapitalnie przedstawia to przypowieść o dziatwie na rynku, przypowieść o dwóch synach wobec rozkazu ojcowskiego, przypowieść o wielkiej uczcie i niegrzecznych zaproszonych, o nieurodzajnym drzewie figowym i o przewrotnych rolnikach - dzierżawcach winnicy. Dla Królestwa Bożego potrzeba się poświęcić. Wzywa nas do tego przypowieść o obrotnym (nieuczciwym) rządcy oraz o minach i talentach. Wobec takich wymagań Pan Jezus daje wskazówki w postaci nowego przykazania, aby się nie pogubić w drodze. Odzwierciedlają je przypowieści o nielitościwym współsłudze i miłosiernym Samarytaninie. W Królestwie Bożym obowiązuje modlitwa, która czyni prawdziwymi synami. Przykładem ducha modlitwy jest przypowieść o natrętnym przyjacielu i ukazująca niesprawiedliwego sędziego, który ugina się wobec wielkiej wytrwałości ubogiej wdowy. Królestwo Boże już się rozpoczęło. Kościół jest - jeszcze niedoskonałą - fazą jego realizacji. Kiedy nadejdzie Król, królestwo Boże stanie się w całej pełni. Do gotowości i czujności na Jego przyjście wzywają nas przypowieści o czujnym odźwiernym, czujnym gospodarzu, słudze wiernym i niewiernym, dziesięciu pannach i sługach nagrodzonych za czujność. Z okazji uroczystości ku czci Chrystusa Króla spojrzeliśmy na samego Chrystusa i na Jego Królestwo. W dobie powszechnej demokratyzacji; w epoce, gdy już królestwa ziemskie można policzyć na palcach - odwołaliśmy się nieco do biblijnej idei królowania Boga, która w nauczaniu Chrystusa otrzymała swój definitywny kształt, stając się synonimem zbawienia człowieka. Docierając bowiem w liturgii do końca roku, trzeba spojrzeć na rzeczy ostateczne, na cel ludzkiego życia, którym jest wieczne zbawienie. W archidiecezji przemyskiej majestatyczny tytuł Chrystusa Króla noszą parafie w: Jarosławiu, Łańcucie, Łubnie Opacem, Przeworsku, Sanoku i Trzcianie-Zawadce. Godną zauważenia jest monumentalna figura Chrystusa Króla stojąca w Rakszawie przy drodze Łańcut - Leżajsk, wskazująca drogę do kościoła. Z kolei w Jarosławiu, w pobliżu kościoła pw. Ducha Świętego, stoi od niedawna figura, jako materialny znak poświęcenia miasta Chrystusowi Królowi. Kult Chrystusa Króla jest bardzo żywy, bo wyrasta z dobrze rozwiniętego nabożeństwa do Bożego Serca, zaprowadzonego przez św. bp. Józefa Sebastiana Pelczara. Jezus Chrystus - Odkupiciel ludzkości, jest darem Ojca ze swego ukochanego, Jednorodzonego Syna, darem tym większym, że z Bożego Serca płyną dla nas życiodajne, oczyszczające zdroje Krwi. Królestwo Boże jest także darem, wobec którego, tak jak w przypadku Chrystusa, trzeba zająć osobiste stanowisko: przyjąć je z wdzięcznością lub odrzucić. Przyjąć królestwo - i to jako wartość bezwzględnie najwyższą - to przyjąć samego Chrystusa-Króla, a przyjąć nie tylko z Jego programem, prawem i wymaganiami, ale i z Jego miłością, która przemienia świat. Przyjąć zaś, to nie znaczy uznać tylko w teorii, ale całkowicie się zaangażować w tę jedyną sprawę, która wszystko przetrwa. Nasze pragnienie wyrażajmy w słowach z Modlitwy Pańskiej: „Przyjdź Królestwo Twoje!”