Po raz pierwszy motyw maryjny pojawił się na polskim znaczku pocztowym w 1960 r. w postaci waloru z serii Ołtarz Wita Stwosza, po raz drugi – 13 lat później (Arcydzieła sztuki polskiej). Na pierwszym znaczku tej edycji widzimy fragment polichromowanej drewnianej rzeźby Madonna z Krużlowej (XV wiek) nieznanego artysty. Twarz Matki Bożej została utrzymana w estetyce ludowej. Maryja ma oczy lekko spuszczone, a łagodny uśmiech i proste uczesanie, mimo ledwo widocznego diademu, upodabniają Ją do skromnej pasterki. Drugi znaczek ukazuje Madonnę ze Skarbimierza.

W 1976 r. również ukazał się walor z wizerunkiem Matki Bożej (autor rzeźby też był nieznany, nazwano go Mistrzem Pięknych Madonn). Wraz ze znaczkiem Epitafium Wierzbięty z Branic tworzy serię Arcydzieła sztuki polskiej (nie powinien dziwić fakt nadawania takich samych nazw różnym seriom). Piętnastowieczna Piękna Madonna rzeczywiście zachwyca: lekko pochylona Maryja trzyma na rękach małego Jezusa. Harmonia rzeźby wynika z idealnego zespolenia Matki z Synem, zaś widok Maryi, która stara się skierować uwagę odbiorcy na nagie Niemowlę, ma wymiar głęboko symboliczny. Oto Ona – Królowa nieba i ziemi – pokazuje światu bezbronne i pozbawione atrybutów władzy Dzieciątko. Jakby chciała powiedzieć, że już za 33 lata zostanie Ono, w ludzkim rozumieniu tak samo bezbronne jak w momencie narodzin, wydane na pastwę rozszalałego tłumu.

W 1985 r. wyemitowano tzw. blok (znaczek otoczony papierową ramką), będący reklamą zorganizowanej we Włoszech Światowej Wystawy Filatelistycznej. Zazwyczaj ramki bloków są delikatnie zdobione, a obok wartości nominalnej (wydrukowanej na znaczku „cenie”, różniącej się jednak od rzeczywistej, katalogowej ceny obowiązującej podczas kupna) podaje się na nich rok wydania oraz pełną nazwę edycji. Osoby interesujące się filatelistyką pod żadnym pozorem nie powinny wycinać bądź wydzierać znaczka z ramki; blok stanowi bowiem specyficzny rodzaj waloru kolekcjonerskiego. W samym centrum wspomnianego bloku znajduje się obraz Botticellego Madonna z Dzieciątkiem, ze św. Janem Chrzcicielem i aniołem. Ciekawostką jest fakt wyemitowania dwóch rodzajów bloków – różniących się jedynie tym, że na jednym znalazła się informacja: „35 rocznica istnienia Światowego Związku Filatelistów”.

Wszystkie drogi prowadzą do Częstochowy

Nie od dziś wiadomo, że szczególnym kultem wierni otaczają Matkę Bożą Częstochowską – Jasna Góra co roku przyciąga tysiące pielgrzymów z całego świata. Trzydzieści dziewięć lat temu, z okazji okrągłej rocznicy umieszczenia obrazu w częstochowskim sanktuarium, Poczta Polska wyemitowała pamiątkową serię 600 lat obecności Obrazu Jasnogórskiego w klasztorze Ojców Paulinów w Częstochowie. Pominięcie w tytule imienia Matki Bożej mogło stanowić rodzaj serwitutu w stosunku do władz – w końcu walor został wydrukowany w stanie wojennym.

W 1999 r. wprowadzono do obiegu serię Wizerunek Matki Bożej – patronki jeńców żołnierzy na Wschodzie. Na pierwszym znaczku widać rzeźbę Matki Bożej Zwycięskiej Kozielskiej, wykonaną przez polskiego jeńca, na drugim zaś – płaskorzeźbę Matki Bożej Katyńskiej. Wizerunek Maryi tulącej do serca zabitego strzałem w tył głowy więźnia do głębi wstrząsa odbiorcą.

W 2000 r. ukazała się seria wyemitowana wraz z Pocztą Watykańską z okazji 80. rocznicy urodzin Jana Pawła II. Obok dwóch walorów, na których widzimy papieża oraz srebrny krucyfiks, który zawsze ze sobą woził, pojawił się znaczek przedstawiający Czarną Madonnę. Jej wizerunek pojawił się także na tzw. całostkach, czyli walorach filatelistycznych w formie koperty bądź kartki pocztowej z nadrukowanym znaczkiem o określonym nominale, zastępującym opłatę pocztową. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre walory, także te wydrukowane już po ostatniej denominacji, czasami zostają wycofane z obiegu.

Edycje jubileuszowe i okolicznościowe

Osobną kategorię znaczków z wizerunkami Madonny tworzą walory okolicznościowe, do których można zaliczyć np. te drukowane z okazji uroczystości koronacji obrazów lub objawień Matki Bożej. Szczególnie obfity pod tym względem był 2017 r.; wyemitowano wówczas znaczki upamiętniające m.in. 50-lecie koronacji obrazu Matki Bożej Licheńskiej.

Objawieniom maryjnym w Gietrzwałdzie poświęcono walor z 2019 r. W samym centrum znajduje się figura Matki Bożej, a na marginesach widzimy zdjęcia, na których uwieczniono wiernych. Zastosowanie małej głębi ostrości sprawia, że twarze pielgrzymów są zamazane. Tłum tworzy „ziarno”, co dodatkowo skupia uwagę odbiorcy na jednym z najsłynniejszych artystycznych wyobrażeń Najświętszej Maryi Panny.

Poczta Polska dwukrotnie upamiętniła rocznicę założenia Radia Maryja. W 2001 r. ukazano Najświętszą Maryję Pannę na tle siedziby radia, w 2016 – Matkę Bożą Fatimską. To kopia słynnej figury, znajdująca się w Kaplicy Zawierzenia Radia Maryja. Szkic kopuły Bazyliki św. Piotra umieszczono na wydrukowanej wraz z walorem kopercie pierwszego dnia obiegu (FDC – first day cover). W dniu wprowadzenia do obiegu pojedynczego znaczka bądź serii na rynek trafia bowiem także koperta z naklejonym znaczkiem (co na pierwszy rzut oka pozwala odróżnić FDC od całostki, na której walor jest nadrukowany).

Ikony i edycje świąteczne

Osobną kategorię znaczków wykorzystujących motywy maryjne stanowią przedstawienia ikon – wyjątkowego przedmiotu kultu w Kościele wschodnim. Do tej pory ukazały się edycje Ikony ze zbiorów Muzeum w Łańcucie i Ikony ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej. Na uwagę zasługuje także ikona przedstawiająca Matkę Bożą Nieustającej Pomocy, zwana też Ikoną Miłości. Znajduje się ona w kościele św. Alfonsa de Liguori w Rzymie. Ponadto w latach 2014-18 wyemitowano serię Madonny Kresowe.

Chociaż pierwszy znaczek o tematyce bożonarodzeniowej trafił do obiegu w 1979 r., to do najpiękniejszych należą walory z lat 1998 i 2000, na których przedstawiono pokłon trzech Króli oraz Świętą Rodzinę i pasterzy składających hołd. Projekt nawiązuje do artystycznych rozwiązań stosowanych przez twórców witraży, a żywe, nasycone barwy dodają uroku całej kompozycji.

Śladami sanktuariów

Najliczniejszą grupę znaczków maryjnych stanowią te, na których widnieją obrazy znajdujące się w polskich sanktuariach. W latach 1993 – 2008 Poczta Polska drukowała walory zatytułowane Sanktuaria Maryjne. Być może to tylko „chwilowa” przerwa i pojawią się kolejne emisje. W końcu w Polsce znajduje się o wiele więcej sanktuariów i byłoby dobrze, gdyby pojawiła się możliwość uzupełnienia kolekcji znaczków.

Mnogość motywów maryjnych na polskich walorach filatelistycznych dowodzi, w jak różny sposób można oddawać cześć Matce Najświętszej. Między innymi przez kolekcjonowanie znaczków z Jej wizerunkiem, do czego mocno zachęcam.