Reklama

Pierwsze Święto Niepodległości

11 listopada 1919 r. w Warszawie nie było jeszcze pomników. Nie składano wieńców, nie palono zniczy ku czci poległych w walkach. Jak stolica przeżywała pierwszą rocznicę niepodległości?

Niedziela warszawska 45/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Obchody rocznicy przyspieszono o dwa dni, na niedzielę „aby dać najszerszym warstwom ludności pracującej możność uczestnictwa w uroczystościach” - pisał Kurjer Warszawski w poniedziałkowym wydaniu porannym. 11 listopada nie był jeszcze wtedy dniem wolnym od pracy.
Padający od kilku dni śnieg, zaścielił białym puchem całe miasto. Tym bardziej odcinały się na tym tle dekoracje domów. Główne ulice, wyznaczone na miejsca obchodów przybrano w narodowe flagi. Na wielu balkonach mieszkańcy wywiesili barwne kobierce i wystawili tarcze z orłem.
Do licznego udziału w uroczystościach zachęcali społeczeństwo zwłaszcza polscy kolejarze. To im w pierwsze święto wyzwolenia okazywano szczególny szacunek.

Najpierw oddać Bogu chwałę

Reklama

Już od 8.30 liczne grupy ze sztandarami i transparentami zaczęły gromadzić się na ul. Marszałkowskiej na wysokości ul. Koszykowej. „Raz po raz przesuwały się pośpiesznie w stronę pola Mokotowskiego delegacje ze sztandarami, gdzie już zbierało się w ordynku wojsko wszystkich broni” - relacjonował Kurjer Polski. Tam, na torach wyścigów konnych zaplanowano Mszę św. Pośrodku głównych trybun urządzono ołtarz polowy. Nad ołtarzem dumnie powiewały sztandary. Na modlitwę przyszli przedstawiciele polskiego rządu, korpusu oficerskiego, misji zagranicznych. Niestety zabrakło dwóch najważniejszych w tym dniu osób: naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego i szefa rządu polskiego Ignacego Paderewskiego. Obydwaj byli tak chorzy, że musieli zostać w swoich rezydencjach. Piłsudski w Belwederze, Paderewski na Zamku Królewskim.
O godz. 9.30 Mszę św. rozpoczął biskup polowy Stanisław Gall. Towarzyszył mu ks. prał. Rembieliński oraz kapelani poszczególnych oddziałów wojska. Zgodnie z tradycją, po Ewangelii i po podniesieniu ustawiony koło ołtarza oddział wojskowy oddał salwę honorową. Na koniec Mszy, już po błogosławieństwie rozległa się trzecia salwa, a orkiestra artylerii konnej zagrała Jeszcze Polska nie zginęła.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

„Rewja”

Zaraz po Mszy św. odbyła się przy ul. Śniadeckich 17 rewja, czyli defilada wojsk. Przeglądu wojsk, ale bez udziału publiczności, dokonał gen. Leśniewski, ówczesny minister wojny. Na czele kroczył komendant miasta, płk Zawadzki. - Przed generałem przewinęły się barwne szwadrony szwoleżerów, karne zastępy ze szkoły podchorążych, 36 pułk piechoty, Legia akademicka, oddziały techniczne, lotnicy, artyleria polowa, lekka, ciężka i po raz pierwszy widziana w Warszawie tzw. bateria wzorowa z działami o pancernych jaszczykach na automobilach - pisano w Kurjerze Polskim. Ci, którym dane było oglądać defiladę: przedstawiciele mocarstw Ententy, rządu oraz korpusu oficerskiego z uznaniem kiwali głowami. Defilada robiła wrażenie. W tym czasie mieszkańcy Warszawy przemieszczali się z pola Mokotowskiego ul. Wielką i Nowowiejską do ul. Marszałkowskiej.

Marsz pod Belweder

Reklama

Około 11.00 cały uformowany pochód ruszył w stronę Belwederu. Przypominało to nieco późniejsze pochody 1-majowe. Była to wielka manifestacja ludzi, przybyłych ze sztandarami z całej Polski. Szli w grupach poprzedzielanych wojskiem. Najbardziej szczegółowy opis pochodu dał Kurjer Warszawski. Pochód otwierali szwoleżerowie z orkiestrą. Za nimi kroczyła grupa „Duch, siła i sport”. Dalej maszerowały oddziały piechoty i tzw. grupa „Ziemi”. Oklaskami witano sztandar „Mazurów pruskich” oraz warmińskiego komitetu plebiscytowego. Za kolejną grupą „Pracy” maszerowała bateria artylerii z orkiestrą. Dalej w grupie komunikacji lądowej i wodnej szli kolejarze, delegacja związku pracowników poczty i telegrafu z orkiestrą oraz członkowie ligi żeglugi polskiej i wioślarze. Za szkołą podchorążych kroczyły grupy „Stolica” i „Wiara”. Tą ostatnią tworzyli duchowieństwo rzymsko-katolickie, unici, kalwini, luteranie, rabinat. Szli tu także weterani Powstania Styczniowego z 1863 r. oraz bajończycy z historycznym sztandarem przebitym w boju 34 niemieckimi kulami. Na cześć jednych i drugich wznoszono gromkie okrzyki i klaskano mocniej w dłonie. Obok nich najbardziej imponująco prezentowała się grupa „Praca”, „Komunikacja” oraz ostatnia z idących w pochodzie „Najjaśniejsza Rzeczpospolita”. Tu kroczyli za oddziałami wojska przedstawiciele ministerstw, sejmu, korpusu oficerskiego, sądownictwa oraz Białego i Czerwonego Krzyża.
Pochód zatrzymał się przed pałacem Belwederskim. 6-osobowa delegacja przedstawicieli kolejnictwa udała się do Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który nie mógł uczestniczyć w pochodzie. W płomiennym przemówieniu delegaci wyrażali Marszałkowi swoje oddanie i zapewnienie o duchowej jedności.

Hołd polskim kolejarzom

Święto wyzwolenia było jednocześnie wielkim świętem kolejarzy. Im przypisywano szczególną rolę w czasie wyzwalania Polski w 1918 r. Dla podkreślenia ich zasług, pochód ruszywszy spod Belwederu, Alejami Ujazdowskim, po raz drugi zatrzymał się na Nowym Świecie. Tu pod nr 14 mieściło się Ministerstwo Kolei Żelaznych. Do zebranych z balkonu gmachu zwrócił się minister kolei inż. Eberhard. Całość przemówienia ministra wydrukował wtedy Kurjer Polski. Minister przypomniał wydarzenia sprzed roku jak kolejarze bez rozlewu krwi dokonali przejęcia od Niemców stacji. Zaborcy stosowali różne zabiegi, aby nie wypuścić ze swoich rąk władzy nad polskim kolejnictwem. Pomagało im to utrzymać kontrolę nad okupowanymi ziemiami. Jeszcze przed samym 11 listopada komisarz niemiecki przy rządzie polskim utrzymywał, że interesem Polaków jest, aby po zniesieniu okupacji Niemcy jednak pozostali na kolei. Mówiono, że Polacy nie poradzą sobie ze wznowieniem ruchu. „Mylił się (...) - podkreślał Eberhard. Wzdłuż wszystkich linii rozciągały się czujne placówki dawnych kolejarzy, które czekały tylko chwili stosownej. Jedenastego listopada chwila ta nadeszła. W nocy dawni kolejarze wystąpili zgodną lawą na linię i stanęli przy warsztacie kolejowym tak sprawnie jakgdyby tylko wczoraj od niego odeszli. Fakt ten wywołał wrażenie niezwykłe. Niemcy poczuli, że mogą być odcięci od swych ognisk domowych i rzucili się do ucieczki, w czem im nie przeszkadzano” - mówił Eberhard. Minister przypomniał, że 11 listopada przed tym gmachem, gdzie zatrzymał się pochód, grzmiały jeszcze salwy niemieckie. Nazajutrz zaś już Niemców w dyrekcji nie było.
Ostatni odcinek idący w pochodzie przemierzyli od Nowego Światu Krakowskim Przedmieściem pod Zamek Królewski. Na Zamek Królewski do prezydenta ministrów Ignacego Paderewskiego udała się 10-osobowa delegacja składająca się z przedstawicieli kolejnictwa oraz Narodowego Związku Kolejowców i Nauczycielstwa Polskiego. Delegaci wyrazili „całkowitą solidarność i zupełne poparcie ze strony społeczeństwa dla wszystkich usiłowań i zamierzeń” Paderewskiego. Przemówienie zakończone zostało okrzykami na cześć prezydenta ministrów.

Akademia i Teatr

Zakończenie pochodu nie było jeszcze końcem świętowania. O godzinie piątej po południu w sali rady miejskiej odbyła się uroczysta akademia. Jak pisała Gazeta Polska prezesem prezydium honorowego był marszałek sejmu Trąmpczynski, zaś członkami m.in. abp Aleksander Kakowski, min. Eberhard, trzech rektorów wyższych uczelni. Nie zabrakło też gości zagranicznych.
Wieczorem ku uczczeniu odzyskanej wolności w warszawskich teatrach odbyły się spektakle. W doborze repertuaru i liczbie znakomitych gości przodował Teatr Wielki. W loży Naczelnika państwa nieobecnego z powodu choroby zasiadł minister wojny Leśniewski. W loży ministerialnej podsekretarz stanu Krzyński. Honorowe miejsca w lożach na I piętrze zajęli posłowie włoski, angielski, francuski i amerykański. Uroczyste przedstawienia odbyły się także w teatrach Praskim i Dramatycznym.
W obchodach pierwszej rocznicy odzyskania wolności, choć były one podniosłe, zabrakło żywiołowej radości, jak w 1918 r. Jak komentowano w Kurjerze Warszawskim nie dlatego, „aby żywym sercem nie odczuwano doniosłości uroczystego obchodu, lecz wskutek powagi chwili bieżącej, ciężkich trosk o byt, niezwykłych trudności, w jakich się kraj a zwłaszcza miasta znajdują. Ale obchód ten pokrzepił serca i umocnił wiarę, że niespożyta moc narodu potrafi przetrwać i ten ciężki okres, jaki nas czeka”.

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wojna na Ukrainie skończy się w listopadzie? Politico o amerykańsko-rosyjskim planie pokojowym

2025-11-19 18:07

[ TEMATY ]

wojna na Ukrainie

plan pokojowy

zakończenie

amerykańsko‑rosyjski

PAP

Prezydent USA Donald Trump

Prezydent USA Donald Trump

Biały Dom zamierza przedstawić Ukrainie uzgodniony z Rosją plan pokojowy jako „fakt dokonany” - donosi w środę Politico. Urzędnicy administracji uważają, że są w stanie skłonić ukraińskiego prezydenta do jego akceptacji z uwagi na jego osłabioną pozycję i że uda się zakończyć wojnę jeszcze w listopadzie.

Według portalu, który powołuje się na rozmowy z urzędnikami administracji Donalda Trumpa, amerykańska propozycja będzie „rozsądna”, a prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski będzie musiał ją zaakceptować, biorąc pod uwagę pogarszającą się sytuację na froncie i aferę korupcyjną dotyczącą jego najbliższego otoczenia.
CZYTAJ DALEJ

Film „Sacré Coeur” kinowym hitem we Francji

2025-11-18 11:55

[ TEMATY ]

film

Sacré Coeur

Vatican Media

Małgorzata Maria Alacoque

Małgorzata Maria Alacoque

Ponad 400 tys. widzów w niespełna półtora miesiąca i rekordowe kolejki przed kinami – a równocześnie odwoływanie pokazów i zakaz plakatów w metrze. Film „Sacré Coeur” o objawieniach Najświętszego Serca Jezusa stał się we Francji fenomenem kulturowym i mocnym głosem w sporze o świeckość państwa – donosi Catholic Weekly.

Wyświetlany od 1 października film o podtytule „Jego panowanie nie będzie miało końca”, opowiada o objawieniach Jezusa św. Małgorzacie Marii Alacoque w Paray-le-Monial w latach 1673–1675. Produkcja – łącząca rekonstrukcje historyczne, świadectwa i komentarze ekspertów – powstała z okazji 350-lecia objawień.
CZYTAJ DALEJ

5 grudnia w Pałacu Prezydenckim odbędzie się szczyt medyczny

2025-11-19 18:23

[ TEMATY ]

Pałac Prezydencki

szczyt medyczny

5 grudnia

Agata Kowalska

5 grudnia w Pałacu Prezydenckim odbędzie się szczyt medyczny – powiedział w środę rzecznik prezydenta Rafał Leśkiewicz. Prezydent Karol Nawrocki będzie chciał rozmawiać o poprawie sytuacji w systemie ochrony zdrowia – dodał.

W środę prezydent Karol Nawrocki spotkał się z prezesem Naczelnej Rady Lekarskiej Łukaszem Jankowskim.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję