1. Wielkość Jana Chrzciciela wynikała przede wszystkim z odkrycia przez niego pewnego dnia tego, co uznał za najważniejsze w swoim życiu. Na tym zresztą polega po dzień dzisiejszy doskonałość każdego człowieka, a zwłaszcza świętość wszystkich wyniesionych na ołtarze; oni dokonali bardzo cennego wynalazku; odkryli to, za co warto jest poświęcać całe życie, zaś życie owo sprowadzało się do tego, żeby owemu odkryciu pozostać wiernym aż do śmierci. W przypadku Jana Chrzciciela dokonanie tego rodzaju odkrycia było wyjątkowo niełatwe. Należał bowiem Chrzciciel do pokolenia ludzi, którym wypadło żyć na pograniczu Starego i Nowego Testamentu. Mówiąc dokładniej, był Jan wychowany w atmosferze domu o tradycjach typowo judaistyczno-starotestamentalnych, ponieważ jego ojciec był, jak wiadomo, kapłanem, spędzającym wiele czasu w świątyni jerozolimskiej. Otóż Jan decyduje się, mimo wszystko, pójść za Jezusem. Taka decyzja to dowód nie tylko wprost nadprzyrodzonej mądrości, ale także wyraz nie lada odwagi. Dokonując bowiem tego wyboru narażał się Jan na co najmniej dwa zarzuty:
- że sprzeniewierza się Bogu jedynemu;
- że nie okazuje należytego umiłowania własnej ojczyzny. Publiczne oświadczenie w rodzaju: „Nie zaczynajcie wmawiać w siebie: Mamy przecież ojca Abrahama. Zapewniam was bowiem, że Bóg z tych oto kamieni może sobie powołać do życia synów Abrahama” (Łk 3, 8) - to duże ryzyko. To wprost bluźnierstwo taka wypowiedź o narodzie, który, na mocy przymierza synajskiego, uchodził za szczególną własność Boga.

2. O wielkości Jana Chrzciciela świadczy także jego wierność życiowemu powołaniu. Jan był przekonany, że to powołanie polegało na przygotowywaniu Jezusowi gruntu do Jego ziemskiej działalności. Utożsamiał się z tym powołaniem do tego stopnia, że nie uważał się w ogóle za kogokolwiek, lecz jedynie za głos wołającego na pustyni. Na pytanie Żydów, za kogo uważa siebie samego, Jan odpowiedział: „Ja jestem głosem wołającego na pustyni: Prostujcie drogę Pańską” (J 1, 23). A przecież tylko po ludzku sądząc Jan miał okazję zrobić wielką karierę, bo jedni uważali go za Mesjasza, inni za Eliasza a jeszcze inni za jednego z proroków (J 1, 20-22). Wszystkie tego rodzaju pogłoski Jan dementował osobiście i bardzo zdecydowanie.
Wiąże się z tym także sposób, w jaki Jan Chrzciciel schodził z publicznej sceny. Należy przecież pamiętać, że do czasu pojawienia się Jezusa, Jan posiadał jakby własną szkołę. Wiadomo, że należeli do niej Szymon Piotr i Andrzej. To właśnie od Jana dowiadują się ci dwaj, kim był Jezus z Nazaretu: to „Baranek Boży, który gładzi grzechy świata” (J 1, 29). Od samego Jana słyszą też jego dotychczasowi uczniowie,
- że ten „który po nim przyjdzie, jest większy” (J 1, 3))
- że Jan „udziela chrztu” po to, aby On mógł się objawić Izraelowi” (1, 31)
- że Jan osobiście widział, jak Duch zstępował z nieba i spoczął na głowie Mesjasza” (J 32 n)
- że Jan uważa Go za Syna Bożego (1, 34)
- że Jan „nie jest nawet godzien nosić Jego sandałów” (Mt 3, 12)
- że Jan ma się świadomie umniejszać po to, żeby On wzrastał (J 3, 30).
Ta lojalność wobec Jezusa świadczy również o wielkości duchowej Jana Chrzciciela.

3. W ocenie samego Jezusa o wielkości duchowej Jana Chrzciciela świadczy także aż heroicznie skromny styl życia, czyli to, w co się ubierał, czym się odżywiał i gdzie mieszkał: skóra wielbłądzia służyła mu za odzienie, szarańcza i miód leśny - za pożywienie a pustynia i nadjordańskie zarośla, za mieszkanie. Nie pociągały go ani pałace ani miękkie szaty (Mt 11, 8).
To godne uwagi, że w wypowiedzi Jezusa jest mowa właśnie o tej niezwykłej skromności życia Jana Chrzciciela, choć przecież widoczne były inne przymioty jego charakteru. Prawdopodobnie taki styl życia robił szczególne wrażenie na współczesnych.

4. O mądrości Jana, tego głosiciela zasad moralnych, a pośrednio o jego wielkości świadczy także dobór adresatów jego pouczeń. Pomijając przypadek Heroda - o którym dokładniej za chwilę - zwracał się Jan do celników i do wojskowych. Od tych dwu kategorii ludzi zależało bardzo wiele; pierwsi zarządzali pieniędzmi, drudzy mieli do dyspozycji broń. Od jednych i drugich zależał ład społeczny a pośrednio jakość codziennego życia poszczególnych jednostek. Celnicy wyraźnie nadużywali swojej władzy a dokładniej mówiąc finansowych wpływów. Nie wolno im było tego czynić. Wojskowi mieli jeszcze więcej na sumieniu: jednym dokuczali, innych wykorzystywali. Sposobów na prowadzenie obydwu tych działań zawsze było wiele.
5. Nigdy też Jan nie uprawiał żadnej demagogii, określanej dziś mianem populizmu. Przeciwnie, nigdy nie owijał prawdy w tak zwaną bawełnę, a formą swoich wypowiedzi raczej zrażał niż przyciągał ludzi do siebie. Mówił na przykład: „Wy, plemię żmijowe, kto wam powiedział, że unikniecie zbliżającego się gniewu?… Siekiera jest już przyłożona do korzeni drzew; każde drzewo, które nie wydaje dobrego owocu będzie wycięte i wrzucone do ognia” (Mt 3, 7-10). I dorzucił zdanie opisujące przyszłą działalność Mesjasza: „Ma On w ręku wiejadło, którym oczyści swoje klepisko; ziarno zbierze do spichlerza a plewy wrzuci do ognia, który nigdy nie gaśnie” (Mt 3, 12). O bezkompromisowości jego postawy jako głosiciela zasad moralnych najwyraźniej świadczy incydent z tetrarchą Herodem, który wziął Herodiadę, żonę brata Filipa. Świadom przecież następstw, które go za to czekały, Jan odważnie upominał Heroda mówiąc: „Nie wolno ci jej mieć” (Mt 14, 2). Sprawdziły się najczarniejsze przewidywania: „Herod kazał pochwycić Jana i skrępowanego wtrącić do więzienia” (Mt 14, 3), po czym „wydał rozkaz, żeby ścięto Jana w więzieniu” (Mt 14, 10).
Na koniec bardzo szczególne znaczenie posiada fakt zwrócenia się właśnie do Jana o udzielenie chrztu Jezusowi. Sposób, w jaki Jan zareagował na tę prośbę też jest godzien podkreślenia.