Reklama

W walce o polską szkołę i tradycję narodową w latach 1939-45

Niedziela kielecka 41/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jedną z najważniejszych form walki cywilnej, która łączyła całe polskie społeczeństwo: młodzież, nauczycieli, rodziców, duchowieństwo w latach II wojny światowej było tajne nauczanie, prowadzone na wszystkich szczeblach szkolnictwa, od szkół powszechnych poczynając na wyższych kończąc. Mimo obfitej literatury naukowej na temat organizacji i zasięgu tajnego szkolnictwa wydaje się, że wiedza ogółu społeczeństwa, w tym także młodzieży, nie jest wystarczająca. Tym bardziej nie są znane cenne fakty regionalne na ten temat.
Kielce są wyjątkowym miastem, gdy chodzi o tajne nauczanie, gdyż po pierwsze prowadzono tu konspiracyjną pracę zarówno na szczeblu szkoły powszechnej, średniej zawodowej, ogólnokształcącej i wyższej. Trzeba jednak pamiętać, że Kielce nie miały żywych tradycji szkolnictwa wyższego, a mimo to od 1943 r. działały tu tajne kursy uniwersyteckie, po drugie komplety szkoły średniej ruszyły tu już 15 października 1939 r. - według najnowszych badań najwcześniej w Polsce.
Kiedy do szkół docierać zaczęły pierwsze okupacyjne rozporządzenia władz niemieckich nakazujące oddawanie podręczników do literatury polskiej, historii, geografii ojczystej, książek z bibliotek szkolnych, a następnie wyrugowanie z programów powyższych przedmiotów, unieruchomienie pełnych szkół średnich i wyższych stało się jasne, że okupant uderzył w podstawy narodowej edukacji. Kielce stały się pierwszym ośrodkiem w kraju, gdzie ruszyły komplety tajnego nauczania na szczeblu szkoły średniej. Zainicjowała tę działalność Maria Opielińska - dyrektor Żeńskiego Gimnazjum i Liceum im. św. Kingi, wspólnie z Antoniną i Janem Gębicami, a za ich przykładem poszli nauczyciele innych kieleckich szkół średnich, gdzie komplety organizowali Adam Słapczyński, Zofia Żylińska, Wincenty Łabuz, Helena Malinowska, a od roku szkolnego 1942/43 kierował nimi Ildefons Sikorski, dyrektor szkoły. W Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego pierwsze zespoły tajnego nauczania organizowali: dyrektor Henryk Kuc, Paweł Czapla, Jan Strasz. Również i szkoły prywatne im. Królowej Jadwigi i św. Stanisława Kostki podjęły konspiracyjne nauczanie pod kierunkiem Zofii i Bolesława Kozłowskich.
W grudniu 1943 r. ruszyły zajęcia na tajnych kursach uniwersyteckich w Kielcach, w ramach Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich, z inicjatywy dr. Juliusza Nowaka-Dłużewskiego oraz pod patronatem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Te ostatnie organizował ks. dr Piotr Kałwa, profesor KUL. Jeżeli do tego dodamy komplety prowadzone przez nauczycieli szkół zawodowych, np. Marię Krzymuską, i w kieleckich szkołach powszechnych, otrzymamy obraz sprawnie funkcjonującego systemu tajnego szkolnictwa w Kielcach.
Pierwsze aresztowania miały już miejsce jesienią 1939 r. Formuła krótkiego artykułu nie pozwala na dokładny opis represji. Wspomnijmy jedynie, że trzej nauczyciele z Kielc: Wincenty Łabuz, Henryk Kuc i Adam Słapczyński zostali aresztowani 9 lipca 1941 r. i zginęli w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Tragicznie zakończyło się zaskoczenie przez Niemców kompletu klasy I liceum, złożonego z dziewięciu uczniów, 11 czerwca 1944 r. w mieszkaniu przy ul. Bandurskiego w Kielcach. Z rąk oprawców hitlerowskich zginął nauczyciel Mieczysław Pogorzelski i uczeń Wacław Kuliński. Represje nie ominęły duchowieństwa. 10 lutego 1941 r. aresztowano wykładowców kieleckiego Seminarium Duchownego, byłego rektora ks. J. Pawłowskiego i ks. F. Mazurka. Obaj zginęli w Dachau. W 1999 r. ks. J. Pawłowski został beatyfikowany. Ofiar było, oczywiście, więcej. Należy w imię narodowej solidarności przywoływać te fakty i przekazywać je młodemu pokoleniu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Jubileusze bp. Krzysztofa Nykiela

2025-06-24 11:13

Marzena Cyfert

Bp Krzysztof Nykiel

Bp Krzysztof Nykiel

W parafii pw. Ducha Świętego we Wrocławiu regens Penitencjarii Apostolskiej świętował 35-lecie kapłaństwa i 1. rocznicę święceń biskupich.

Przedstawiciele parafii złożyli życzenia księdzu biskupowi, słowo skierował również proboszcz ks. Andrzej Nicałek.
CZYTAJ DALEJ

Nowenna do Najświętszego Serca Pana Jezusa

[ TEMATY ]

nowenna

Serce Jezusa

Karol Porwich/Niedziela

Zapraszamy do wspólnej modlitwy nowennowej przed uroczystością Najświętszego Serca Pana Jezusa.

O Jezu, Ty mnie tak bardzo umiłowałeś, że zstąpiłeś z nieba i przyjąłeś nędze ludzkie aż po śmierć, i to śmierć krzyżową, aby mnie zbawić. Pragnę na Twoją miłość odpowiedzieć miłością. Rozpal więc w moim sercu pragnienie Twej najgorętszej miłości i dozwól, abym Cię kochał nade wszystko. Amen.
CZYTAJ DALEJ

USA/ Trump: Iran i Izrael naruszyły rozejm, nie wiedzą co robią

2025-06-24 14:34

[ TEMATY ]

Izrael

Donald Trump

Iran

rozejm

naruszenie

PAP/EPA/FRANCIS CHUNG / POOL

Obie strony - Iran i Izrael - naruszyły rozejm - powiedział we wtorek dziennikarzom prezydent USA Donald Trump. Oni walczą ze sobą już tak długo, że nie wiedzą, co robią - zirytował się przywódca. Później zapewnił, że Izrael nie zaatakuje Iranu, a ogłoszone przez USA zawieszenie broni jest w mocy.

Przed odlotem na szczyt NATO w Hadze Trump powiedział dziennikarzom, że Izrael "dowalił" Iranowi tuż po wyrażeniu zgody na rozejm. Przyznał, że jest rozczarowany oboma krajami, a zwłaszcza Izraelem. "Są to dwa kraje, które walczą od tak dawna i tak usilnie, że już nie wiedzą, k..., co robią" - oburzył się prezydent.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję