Reklama

Władysław Stanisław Reymont (1867-1925)

80. rocznica śmierci Reymonta

Niedziela łowicka 32/2005

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W przypadku tego słynnego pisarza zupełnie nieobojętne jest staroświeckie pytanie: „Kto go rodził?”. Otóż ojciec przyszłego autora Chłopów, Józef Rejment, pochodził z zamożnej rodziny włościańskiej, skoligaconej z dworskimi oficjalistami. A więc z racji i zamożności, i sytuacji towarzysko-społecznej przynależał do - jak to określa Adam Grzymała-Siedlecki - „trzeciego stanu wsi polskiej”, który był „warstwą pośrednią między dworem a chałupami”. Pan Józef pełnił funkcje organisty i sekretarza kancelarii parafialnej. Wyróżniał się jednak zdecydowanie spośród rzeszy prowincjonalnych dławidudów. Nie pochłaniały go bez reszty sprawy rodzinne i zawodowe, żywił szersze zainteresowania: dużo czytał, a nawet kupował książki, co budziło w jego środowisku niepozbawione zgorszenia zdumienie i zapewniło panu Józefowi przydomek „literata”, nadany z wyraźnie złośliwą intencją.
Matka pisarza, Antonina Rejmentowa, pochodziła ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, nie żywiła jednak szlacheckich fanaberii i sprawnie wywiązywała się ze swoich gospodarskich i macierzyńskich obowiązków. Tkwiło wszakże w jej naturze ziarno artystycznych uzdolnień: umiała znakomicie opowiadać stare baśnie i klechdy, a także sama układała różne fantastyczne historie, których gorliwym słuchaczem był mały Staś.
Słowem: Reymont nie tylko dziedzicznie przynależy do „trzeciego stanu” wsi, ale i osobiście do „trzeciego stanu” polskiej inteligencji, różnej i od ziemiańskiej, i od mieszczańskiej, żyjącej tradycjami czy to miejskiego patrycjatu, czy też wolnego zawodu lub sfery urzędniczej (wśród przedstawicieli tych dwu ostatnich grup nie brakowało zresztą „wysadzonej z siodła” szlachty). Wyrusza w świat nie z „białego dworku” ani z wielkomiejskiej kamienicy, ale też nie z chałupy, jak Kasprowicz czy Orkan. W wysoce zróżnicowanej hierarchii środowiska inteligenckiego organistówka tuszyńska to szczebel dość niski, ale bądź co bądź przyszły twórca Fermentów nie przeżył kryzysu „wysferzania się” i trudnej asymilacji z nowym środowiskiem, po prostu wspiął się o parę szczebli wyżej od swoich rodziców.
Reymont wchodził zatem do literatury wyposażony z dziedzictwo kultury ludowej. I była to ludowość nie tylko pozorna, ale rdzenna plebejskość, która wyznaczyła własną drogę rozwojową przyszłego autora Chłopów.
Zanim jednak Staś Rejment przeobrazi się w Reymonta, przeżyje swoistą odyseję, podczas której częściej zdarzy mu się bywać pod wozem niż na wozie. Niełatwo odtworzyć jej przebieg. To, co wiemy o Reymoncie od niego samego i z relacji jego przyjaciół (Adam Grzymała-Siedlecki, Antoni Lange, Kornel Makuszyński, Jan Lorentowicz i inni), miesza w sposób trudny do rozwikłania „zmyślenie i prawdę” tego żywota.
Pewne jest tylko, że Reymont najadł się w młodości biedy co nie miara. W znacznej mierze spowodował to „jaskółczy niepokój”, który gnał go po świecie, nie pozwalając się ustabilizować w żadnym określonym zawodzie. Błogosławioną rolę w życiu przyszłego pisarza odegrał szwagier Konstatny Jakimowicz, właściciel magazynu krawieckiego, człowiek światły i rozumny. Nie tylko wyszkolił Reymonta na czeladnika w swoim zawodzie, ale przyczynił się do rozbudzenia życia umysłowego młodego prowincjusza. Dzięki swemu opiekunowi chłopiec poznał Warszawę nie tylko jako wielkie miasto, ale również jako ośrodek kulturalny. Wtedy to obudziło się w nim niesłychane zainteresowanie teatrem, z tamtych lat pochodzą jego pierwsze próby pisarskie.
Reymont parokrotnie usiłuje zapewnić sobie miejsce w tej czy inne wędrownej trupie aktorskiej, ale bez sukcesu. Przez pewien czas pracuje jako... medium. Marzy też o seminarium duchownym, to znów o wstąpieniu do Zakonu Ojców Paulinów w Częstochowie. Głównie jednak jego młodość wiąże się z uzyskaną dzięki protekcji ojca pracą na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.
Zatrudniony jako pomocnik dróżnika, sprawdza codziennie stan toru na odcinku rozciągającym się między wsiami Krosnowa i Lipce. Wchodzi teraz w przełomowy okres swego życia. Osamotniony, odcięty od szerszego świata, chwyta za pióro i kreśli swe pierwsze poważniejszej miary nowele. Budzi się w nim pisarz i pisarskim już okiem obserwuje swe otoczenie, wżywa się w nie, wchłania je w siebie, by kiedyś ze zgromadzonego w tych latach materiału stworzyć swe największe dzieło - Chłopów.
W 1893 r. porzuca ostatecznie Krosnowę i mając w kieszeni 3 ruble, rusza do Warszawy. W tym roku jako Władysław Stanisław Reymont ogłasza swoje pierwsze utwory. Nadal jednak towarzyszy mu bieda. Ale on ciągle się uczy i studiuje życie. Szuka nowych doświadczeń. Idzie w 1894 r. z pielgrzymką do Częstochowy i wrażenia z tej wędrówki spisuje w Pielgrzymce do Jasnej Góry, drukowanej na łamach Tygodnika Ilustrowanego. Daje tam znakomite studium gromady ludzkiej, uchwyconej w ruchu, pokazanej w filmowym wręcz kalejdoskopie obrazów.
Z kolei pracując nad Ziemią obiecaną, odbywa kilkutygodniową praktykę u tkacza, bowiem: „Powinno się mieć we własnych nerwach pracę, którą się chce potem opisywać”.
Burzliwa, często głodna młodość jest okresem gromadzenia doświadczeń, które miały stanowić kapitał zakładowy jego twórczości. Wieloletnia odyseja wiodła go przez najrozmaitsze środowiska, zawody, kręgi zainteresowań. Wyszedł z warunków pośrednich, granicznych i ta pograniczność weszła mu w krew, nigdzie nie pozwalając osiedlić się na stałe. Wszedł między pierwszych w narodzie siłą talentu, a nie wolą kariery życiowej, nie ambicją wkupienia się w środowisko przyrastające powagą swej roli społecznej jego środowisko macierzyste. Nawet osiadłszy jako „pan dziedzic” w umiłowanym Kołaczkowie, nie upodobnił się do porosłego mchem kamienia. Ciągnęło go bez ustanku w świat, do zagranicznych wojażów, do kręgów literacko-artystycznych. Nigdy bowiem we Władysławie Stanisławie Reymoncie nie umarł całkiem Staś Rejment, zbuntowany „organiściak” z Tuszyna, który, uszywszy frak „jak na literata” całkiem udany, ruszył podbijać śwait ze scenicznych desek.

Oprac. Katarzyna Białkowska na podst. Stefan Lichański: Władysław Stanisław Reymont

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2005-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zmiany personalne 2025

2025-06-17 14:08

[ TEMATY ]

diecezja warszawsko‑praska

zmiany personalne

zmiany kapłanów

2025

Karol Porwich/Niedziela

Na mocy decyzji podjętych przez Księdza Biskupa Romualda Kamińskiego w naszej Diecezji dokonają się następujące zmiany personalne.

ks. Jerzy Chyła, proboszcz parafii św. Józefa Oblubieńca NMP i św. Franciszka we Franciszkowie – zamieszka w DKE w Otwocku;
CZYTAJ DALEJ

Ks. prof. Tomasik: decyzje MEN w sprawie lekcji religii są niezgodne z prawem i niszczą spokój społeczny

Decyzje MEN w sprawie lekcji religii są niezgodne z prawem i niszczą spokój społeczny, jaki wokół tej kwestii panował. Nie może być na to zgody Kościoła i ludzi wierzących – powiedział PAP konsultor Komisji Wychowania Katolickiego KEP ks. prof. Piotr Tomasik z UKSW.

Zgodnie z decyzją MEN od września tego roku lekcje religii mogą odbywać się w grupach międzyoddziałowych. Resort zdecydował także, że nauka religii i etyki będzie odbywać się w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo, a nie dwóch, jak obecnie, przed lub po obowiązkowych zajęciach edukacyjnych. Nowe przepisy będą obowiązywać od 1 września.
CZYTAJ DALEJ

Nauczanie papieży o świętych Piotrze i Pawle, fundamentach Kościoła Rzymu

29 czerwca obchodzone jest święto dwóch apostołów, braci w męczeństwie. Do Piotra, rybaka z Galilei, Jezus mówi: „Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej skale zbuduję Kościół mój”. Paweł, niegdyś wróg i prześladowca chrześcijan, staje się świadkiem Chrystusa. Prześledźmy – poprzez refleksje papieży – związek tych dwóch filarów wiary z Rzymem.

29 czerwca, w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Leon XIV będzie przewodniczył w Bazylice św. Piotra celebrze eucharystycznej, pobłogosławi paliusze i nałoży je nowym arcybiskupom metropolitom. W tym święcie odzwierciedla się historia Kościoła Rzymu, którego fundamentem jest męczeństwo Piotra i Pawła. W refleksjach Papieży nad tymi świadkami wiary, odrodzonymi dzięki spotkaniu z Chrystusem, pojawia się przede wszystkim jedna perspektywa: ci dwaj apostołowie, patroni Rzymu, są przykładem jedności w różnorodności. Piotr, prosty rybak, żył naśladowaniem Pana. Paweł, wykształcony faryzeusz, głosił Ewangelię.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję