Reklama

Lubuski Szlak Kościołów Zrębowych (cz. 3)

Chlastawa - świątynia, która wygrała z czasem

Jadąc z Babimostu do Zbąszynka nie sposób nie zauważyć pięknego drewnianego kościoła znajdującego się tuż przy drodze. To XVII-wieczna świątynia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chlastawie. Najstarszy z zachowanych na terenie historycznej Wielkopolski zborów protestanckich dziś jest filią katolickiej parafii pw. Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny w Zbąszynku

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Chlastawa - mała wieś położona w powiecie świebodzińskim, w gminie Zbąszynek - swoją historię rozpoczęła na początku XV wieku. Już w 1510 r. była wzmiankowana jako miejscowość należąca do parafii w Kosieczynie. Przez dziesięciolecia była religijnym sercem tych terenów.

Katolicka kaplica

Historia chlastawskiej drewnianej świątyni sięga XVII wieku. Przyjmuje się jednak, że wcześniej - już pod koniec XVI wieku - istniała we wsi katolicka kaplica. - Dzięki zapisowi w księdze kościelnej z 1638 r. wiadomo, iż 6 czerwca 1635 r. „swawolni i źli hultaje w nocy poprzedzającej dzień Bożego Ciała podpalili kościółek w Chlastawie, który spłonął całkowicie”. Potwierdza to notatka powizytacyjna z 1640 r.: „Przed reformacyjną znajdowała się we wsi Chlastawie kaplica katolicka, zajęta przez heretyków, przed kilku laty spalona obecnie przez tychże na nowo postawiona”. Brak jednak bliższych wiadomości na temat wielkości obiektu i jego formy architektonicznej parafia-zbaszynek.pl.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Protestancki zbór

Reklama

Na początku XVII wieku Chlastawa stała się własnością protestanckiej szlachty - rodów Brudzewskich i Schlichtingów. Od 1623 r. wieś należała do Radislausa Miesitschka - Czecha pełniącego służbę u króla szwedzkiego Gustawa Adolfa. To on w 1637 r., prawdopodobnie na miejscu zniszczonej kaplicy, ufundował nowy kościół w Chlastawie. Zbór należał do tzw. kościołów granicznych, czyli budowanych w miejscowościach przygranicznych, by umożliwić uczestnictwo w nabożeństwach zagrożonej mniejszości protestanckiej. Budowa nowego kościoła - jak informuje data na belce nad ołtarzem - ukończona została w 1637 r., ale prace nad wyposażeniem wnętrza trwały przez następne dziesięciolecia. W latach 1655-60, w czasie wojny polsko-szwedzkiej, kościół został splądrowany i znacznie uszkodzony. Ponowna konsekracja nastąpiła w 1663 r.

Zespół kościelny

Reklama

Koniec wieku XVII to czas fundacji. Z inicjatywy Jana Ernesta Miesitschka i jego małżonki Barbary Małgorzaty w 1690 r. obok kościoła wzniesiono dzwonnicę z bramą prowadzącą na cmentarz przyświątynny, później dobudowana została zakrystia. Całość zespołu otoczono drewnianym płotem. Kościół w Chlastawie założony jest na planie prostokąta trójbocznie zamkniętego od wschodu i wzbogaconego niewielkimi aneksami po bokach budowli od strony zachodniej.
Julius Kohte - konserwator zabytków i autor czterotomowego inwentarza zabytków Wielkopolski i Kujaw z końca XIX wieku - opisuje kościół w Chlastawie: „Kościół jest budowlą jednonawową w konstrukcji ryglowej, od strony zewnętrznej oszalowaną deskami. Za trójbocznym zamknięciem od strony wschodniej położona jest zakrystia. Pokryty gontem dach zwieńczono wieżyczką. Choć wnętrze mierzy tylko 6,6 m szerokości i 15 m długości, to belki otwartego wiązania dachowego spoczywają na podciągu, wspartym na jednym słupie z czterema zastrzałami. Od strony zachodniej wbudowano dwie, położone jedna nad drugą, empory. Trzecia empora otacza ołtarz. Poza tym od strony północnej położona jest kruchta, a nad nią loża właścicieli majątku. Fazowania belek, kolumna oraz zastrzały zdradzają w swoim ukształtowaniu piętno średniowiecznej sztuki ciesielskiej. Cały kościół został starannie ozdobiony polichromią w technice tempery. Umocowany do krokwi deskowy sufit pokryty jest wicią roślinną (...). Napis na przedpiersiu dolnej empory zachodniej informuje, że była ona malowana po raz pierwszy w 1638 r. i powtórnie w 1680 r.”. Kohte wspomina również o wyposażeniu kościoła: „Obraz w ołtarzu głównym przedstawia tronującego Zbawiciela, który w lewej ręce trzyma chorągiew zwycięstwa, prawą wskazuje na sakrament Wieczerzy Pańskiej, stopami zaś depcze smoka i szkielet, symbolizujące piekło i śmierć. Obraz w predelli [podstawa nastawy ołtarzowej] ukazuje Ostatnią Wieczerzę, zaś w zwieńczeniu Wniebowstąpienie Pańskie (z ołtarza tego zachowało się jedynie zwieńczenie)” parafia-zbaszynek.pl. W 1651 r. ufundowana została ambona, która ozdobiona została obrazami Syna Bożego, apostołów Pawła, Andrzeja i Bartłomieja oraz czterech ewangelistów. Drewniana, ośmioboczna chrzcielnica znalazła się w świątyni w 1663 r., ufundowane zostały również dzwony.

Zmierzch i remont

Parafia ewangelicka w Chlastawie początkowo obejmowała piętnaście okolicznych miejscowości. W nabożeństwach uczestniczyli liczni mieszkańcy sąsiednich gmin, aż po okolice Zbąszynia i Nowego Tomyśla. W drugiej połowie XVII wieku, w wyniku ustawy Sejmu zezwalającej na budowanie nowych zborów, wokół miejscowości zaczęły powstawać nowe kościoły. Parafia w XIX wieku znacznie zmniejszyła swoją powierzchnię i liczbę członków gminy. Przy parafii w Chlastawie pozostały wsie Chlastawa (z majątkiem należącym do ewangelickiej rodziny Bronikowskich), Kosieczyn oraz nieliczni ewangeliccy mieszkańcy Dąbrówki Wielkopolskiej. Na mocy traktatu zjednoczeniowego z 15 lutego 1786 r. do parafii chlastawskiej przyłączona została gmina ewangelicka w Rogozińcu.
Wówczas świątynia w Chlastawie zaczęła podupadać, a ruinę chciano rozebrać. Ostatecznie nie zrobiono tego, a na początku XX wieku (w latach 1907-11) kościół wyremontowano z inicjatywy ówczesnego właściciela Chlastawy Seweryna Zakrzewskiego, a także Kämmera - konserwatora prowincji poznańskiej. „Prawdopodobnie wówczas doszło do radykalnych zmian w konstrukcji kościoła - dotychczasową konstrukcję zrębową wymieniono na konstrukcję wypełnioną gliną i częściowo cegłą ceramiczną. Zmieniono także wysokość budowli, podwyższając ją o około 0,5 metra i wzbogacając jej bryłę o wieżę. Prace objęły także wnętrze. Zachowane w kościele polichromie poddano konserwacji, częściowo wprowadzono także nowe malowidła, których autorem był prof. Kutschmann z Berlina. Po zakończeniu prac obiekt przekazano gminie” („Kościoły zrębowe i szkieletowe województwa lubuskiego”, Małgorzata Szymańska-Dereń, Zielona Góra).

Kościół katolicki

Zbór w Chlastawie po II wojnie światowej przekazany został na potrzeby Kościoła rzymskokatolickiego i poświęcony 8 października 1957 r. jako kościół filialny parafii w Kosieczynie. Pierwotnie świątynia nosiła tytuł św. Kazimierza, obecnie - Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Od 1987 r. filia Chlastawa obsługiwana była przez parafię w Zbąszynku, chociaż kanonicznie do 1990 r. należała nadal do Kosieczyna.
Zachowało się dosyć dużo dokumentów mówiących o powojennych losach świątyni. Wynika z nich, że obiekt był konserwowany - np. w 1954 r. wykonano inwentaryzację pomiarową i zabezpieczono dach papą, a w latach 1956-58 przeprowadzony został remont dachu. W 1967 r. określono stan obiektu jako dobry.
„Z zachowanego sprawozdania z lat 80. XX wieku wiemy, że wstawiony do wnętrza kościoła po wojnie, ołtarz pochodził z Miedziechowa i został przekazany przed 1987 r. (prawdopodobnie w 1982 r.) do kościoła w Kręcku. W 1982 r. położono nowy gont na zakrystii, a następnie, w 1986 r. na dachu kościoła. W okresie tym zakupiono nowy ołtarz posoborowy, pomalowano kościół - ściany niepokryte polichromią, a także wprowadzono nową instalację elektryczną” parafia-zbaszynek.pl. W latach 90. przeprowadzono naprawę i konserwację witraży kościelnych, konserwację polichromii, remont wieży i posadzki, osuszono ściany obiektu oraz zabezpieczono instalacją przeciwpożarową i antywłamaniową. W 1998 r. wymieniono gont i deski szalunku wieży, a także część elementów konstrukcyjnych wieży; wykonano nową tarczę zegarową.
1 grudnia 1990 r., na mocy dekretu biskupa gorzowskiego Józefa Michalika, nastąpiły zmiany granic parafii. Wieś Chlastawa dołączona została do parafii Zbąszynek. Proboszczem parafii i opiekunem chlastawskiego zabytku jest ks. kan. Jerzy Kordiak.

Warto odwiedzić to urokliwe miejsce. W czasie wakacji w kościele pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chlastawie Msze św. niedzielne odprawiane są o godz. 12.15

2012-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Św. Kamil de Lellis

Niedziela sosnowiecka 34/2003

[ TEMATY ]

święty

martyrologium.blogspot.com/

Św. Kamil de Lellis, założyciel Zakonu Ojców Kamilianów. Urodził się 25 maja 1550 r. Rodzice przyjęli narodziny syna z radością, ale i z niepokojem, którego powodem był sen matki. Ujrzała chłopca stojącego na czele grupy rówieśników. Każdy z chłopców nosił na piersi czerwony krzyż. Takim krzyżem znaczono przestępców skazanych na karę śmierci. W wieku 17 lat Kamil poszedł wraz z ojcem na wojnę z Turkami. Nie trwało to długo, obydwu złamała choroba. Po śmierci rodziców jeszcze kilkakrotnie zaciągnął się do wojska, jednak wszystkie zarobione pieniądze tracił, uprawiając hazard. Taki styl życia doprowadził go do skrajnego ubóstwa. Pracując przy budowie klasztoru w Manfredonii, spotkał się po raz pierwszy z życiem zakonnym. Wtedy nastąpiło jego nawrócenie i radykalna odmiana życia. Wkrótce Kamil otrzymał upragniony habit franciszkański. Jednak zaniedbana rana na nodze otworzyła się na nowo i Kamil zmuszony był poddać się leczeniu. W szpitalu św. Jakuba w Rzymie spotkał się z ludzką niemocą i cierpieniem. Doświadczenie to spowodowało, że w 1586 r. założył Stowarzyszenie Sług Chorych, a papież Sykstus V nadał towarzystwu przywilej noszenia na zakonnym habicie czerwonego krzyża. 21 września 1591 r. papież Grzegorz XIV podniósł Towarzystwo do rangi Zakonu i nadał mu nazwę: Zakon Kleryków Regularnych Posługujących Chorym.
CZYTAJ DALEJ

Papież jest dla nas jak sąsiad: Leon XIV wywołał radość w Castel Gandolfo

2025-07-13 18:45

[ TEMATY ]

Castel Gandolfo

Papież Leon XIV

Vatican Media

Tłum ludzi, różnorodny i entuzjastyczny, głośno witał Leona XIV podczas jego pierwszego publicznego wystąpienia w położonym nieopodal Rzymu miasteczku Castel Gandolfo. W czasie Mszy Świętej odprawionej w papieskiej parafii św. Tomasza z Villanueva tysiące osób zgromadziło się wzdłuż głównej ulicy łączącej Willę Barberini z Pałacem Apostolskim oraz na Piazza della Libertà. „Papież jest dla nas jak sąsiad” – mówili.

Okzyki radości, śpiewy i oklaski wypełniały Corso della Repubblica w Castel Gandolfo, gdy przejeżdżał papieski samochód. Był odkryty, Leon XIV z szerokim uśmiechem pozdrawiał zebrane rzesze, kiedy pojazd wjeżdżał w wąską uliczkę, na tyle jednak szeroką, by samochód mógł przejechać pomiędzy dwoma szpalerami wiernych stojących za barierkami.
CZYTAJ DALEJ

IPN wszczyna śledztwo po wypowiedzi Grzegorza Brauna nt. Auschwitz

2025-07-14 19:24

[ TEMATY ]

Grzegorz Braun

Agata Kowalska

IPN wszczął dziś śledztwo w sprawie “publicznego i wbrew faktom zaprzeczania zbrodniom ludobójstwa” przez europosła Grzegorza Brauna. 10 lipca w wywiadzie w Radiu Wnet europoseł i polityk Konfederacji powiedział, że „komory gazowe w Auschwitz to fake”. Wypowiedź tę potępili m.in. polscy biskupi.

Wszczęcie śledztwa po wypowiedzi Brauna zapowiedziała Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję