Reklama

Historia

100 lat temu wybuchło III Powstanie Śląskie

100 lat temu, w nocy z 2 na 3 maja 1921 r., wybuchło III Powstanie Śląskie. Efektem trwających dwa miesiące walk było przyznanie Polsce znacznie większej części Górnego Śląska i większości kopalń, hut i innych zakładów przemysłowych. Latem 1922 r. na przydzielone terytorium wkroczyły oddziały Wojska Polskiego.

[ TEMATY ]

Powstanie Śląskie

wikipedia.org

Powstańcy śląscy w 1921 r.

Powstańcy śląscy w 1921 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

10 maja przedstawiciele państw alianckich zażądali w Warszawie wydania przez rząd polecenia przerwania walk. Rząd Wincentego Witosa oficjalnie zakazał jakiegokolwiek poparcia dla sił powstańczych, ale w rzeczywistości przymykano oko na przekraczanie granicy z Górnym Śląskiem przez ochotników ze wszystkich regionów Polski. Jednocześnie Francja zagroziła Niemcom, że w przypadku interwencji regularnych sił niemieckich wojska francuskie zajmą zachodnie regiony Niemiec. Polacy cieszyli się również „życzliwą neutralnością” wojsk alianckich okupujących Górny Śląsk. Zdecydowanie wrogie były oddziały brytyjskie i włoskie. Postawa tych pierwszych została „upamiętniona” w jednej z pieśni powstańców: „O cześć wam szachraje z Londynu, Za strugi krwi śląskiej przelanej, My dzierżym karabin, nie boim się czynu, Wyzwolim swe Śląsko kochane”.

Reklama

W drugiej połowie maja stosunek sił zaczął zmieniać się na niekorzyść Polaków. Z głębi Niemiec przybywały posiłki żołnierzy Freikorpsu dowodzone przez zawodowych oficerów zaprawionych w bojach I wojny światowej. W nocy z 20 na 21 maja rozpoczęła się niemiecka kontrofensywa. Następnego dnia Niemcy odzyskali Górę św. Anny. Starcia w jej okolicy trwały jeszcze przez pięć dni. Na wielu innych odcinkach Polacy z wielkim poświęceniem odpierali niemieckie ataki, m.in. przy wsparciu improwizowanych pociągów pancernych. Wiele miejscowości kilkukrotnie przechodziło z rąk do rąk. Powstańcy próbowali też odbić okolice Góry św. Anny. Kolejną ofensywę niemiecką przyspieszyła groźba przybycia kolejnych sił alianckich. Do tego czasu Niemcy posunęli się o blisko 40 km w stronę najważniejszych ośrodków Górnego Śląska. Sukces okupili stratą ok. 2 tys. zabitych i rannych. Sytuacja Polaków była jednak coraz trudniejsza z powodu wyczerpywania się amunicji. Na początku czerwca wśród dowódców pojawiły się również nastroje nieprzychylne Korfantemu. Część wzywała nawet do proklamowania suwerennego państwa górnośląskiego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W połowie czerwca wojska alianckie zajmowały kolejne miejscowości. W ten sposób skutecznie rozdzielano siły walczących stron. Już 16 czerwca polskie dowództwo wydało rozkaz zapowiadający zaprzestanie działań. „Powstańcy! Powstanie osiągnęło swój cel najbliższy. Dziś nie ma Niemca jako przedstawiciela jakiejkolwiek władzy, choćby zależnej od aliantów, na zdobytej przez Was części Górnego Śląska. Polski lud Górnego Śląska stanął silną nogą na swojej ziemi jako jej właściciel. Granice zdobytego przez Was obszaru zabezpieczają wojska alianckie. Oddziały niemieckie wycofują się sprzed naszego frontu poza obszar plebiscytowy pod kontrolą władz koalicyjnych. […] Niebawem zapadnie decyzja koalicji w sprawie naszego kraju. Wyście im udowodnili, że Górny Śląsk jest polski”. Jednocześnie odezwę do Polaków wydały władze zrywu: „Skończą się wnet nasze cierpienia i polski Śląsk wyzwolony od niemieckiego jarzma, będzie mógł pracować nad własnym rozwojem i dla dobra wielkiej, teraz dopiero zjednoczonej Ojczyzny”.

W III Powstaniu Śląskim wzięło udział ok. 60 tys. Polaków; blisko 2 tys. zginęło lub odniosło rany.

Reklama

Po zakończeniu walk władzę nad całym obszarem plebiscytowym objęła Komisja Międzysojusznicza. Niemcy wciąż domagali się od niej przyznania całego obszaru Górnego Śląska. Powstanie doprowadziło do sytuacji, w której postulat ten był całkowicie oderwany od rzeczywistości politycznej. Niewielka grupa polityków Niemców uważała, że rozwiązaniem „kompromisowym” będzie utworzenie niezależnego państwa górnośląskiego. Taki scenariusz popierała także niechętna Polsce Czechosłowacja. Polska opowiadała się za podziałem tego obszaru według kryterium etnicznego.

W październiku 1921 r. Rada Ambasadorów i Rada Ligi Narodów zdecydowały o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km2, zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się najważniejsze miasta regionu, m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny gospodarczo – na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni. Tym samym Górny Śląsk stał się najważniejszym ośrodkiem przemysłowym odrodzonego państwa. Proces integracji gospodarczej Górnego Śląska był jednym z największych wyzwań gospodarczych II RP. Jednym z najistotniejszych przedsięwzięć wspierających gospodarkę Śląska była budowa kolejowej magistrali węglowej do Gdyni.

W maju 1922 r. strony rozpoczęły rokowania dotyczące przejęcia kontroli nad Górnym Śląskiem z rąk aliantów. 20 czerwca oddziały dowodzone przez gen. Stanisława Szeptyckiego przekroczyły dotychczasową granicę i pomaszerowały do Katowic, które stały się stolicą województwa śląskiego. Proces przejmowania kontroli nad przyznanym obszarem zakończył się symbolicznie 16 lipca 1922 r., gdy w Katowicach podpisano dokument upamiętniający ten moment (Akt Objęcia Górnego Śląska).

Reklama

Rezultaty walki o Śląsk zostały przyjęte przez większość społeczeństwa z zadowoleniem. Na wiecach zwoływanych w celu uczczenia zwycięstwa uchwalano rezolucje, w których zapewniano, że również pozostała część Górnego Śląska powróci do Polski. „Cud nad Wisłą uratował Polskę od zguby, cud nad Odrą dał Polsce Śląsk. Cudu nad Wisłą i cudu nad Odrą nie stworzył żaden dyktator, żaden mocarz, który wziął odpowiedzialność za losy narodu, ale duch narodu, jego solidarność narodowa, duch obywatelski i poczucie odpowiedzialności każdego obywatela” – oceniał Wojciech Korfanty.

https://dzieje.pl/

Michał Szukała (PAP)

szuk / skp /

2021-05-02 08:10

Ocena: +2 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Prezydent: trzecie powstanie śląskie przyczyniło się do rozwoju Polski

[ TEMATY ]

prezydent

Powstanie Śląskie

PAP/Krzysztof Świderski

Ziemie, które udało się Polsce odzyskać po trzecim powstaniu śląskim były wielkim skarbem, który w znacznym stopniu pozwolił na dynamiczny rozwój kraju- mówił w niedzielę na Górze św. Anny (woj. opolskie) prezydent Andrzej Duda.

Prezydent Andrzej Duda wziął w niedzielę udział w uroczystościach na Górze św. Anny z okazji 100. rocznicy wybuchu trzeciego powstania śląskiego oraz Dnia Flagi RP.
CZYTAJ DALEJ

Wzór dla Papieża Dobroci

Niedziela Ogólnopolska 25/2021, str. VIII

[ TEMATY ]

święci

Adobe.Stock.pl

Św. Alojzy Gonzaga

Św. Alojzy Gonzaga

Święty Alojzy Gonzaga, wraz ze świętymi: Stanisławem Kostką i Janem Berchmansem, należał do grona ulubionych świętych Papieża Dobroci – św. Jana XXIII. Jest patronem młodzieży katolickiej.

Pochodził z bardzo zamożnej rodziny margrabiego Ferdynanda di Castiglione, jednak życie w przepychu tego świata go nie pociągało. Jak sam twierdził, pierwsze nawrócenie przeżył w wieku 7 lat. Na jego drodze od samego początku stawali wielcy święci. Pierwszej Komunii św. udzielił mu św. Karol Boromeusz. Swoje życie duchowe pogłębiał, czytając dzieła św. Piotra Kanizego i Ćwiczenia duchowe św. Ignacego z Loyoli. Modlił się nawet 5 godzin dziennie. Idąc za głosem powołania, 25 listopada 1585 r., wstąpił do nowicjatu jezuitów w Rzymie. Jego spowiednikiem i kierownikiem duchowym został św. Robert Bellarmin. Alojzy pragnął być kapłanem, jednak w latach 1590-91 Rzym nawiedziła epidemia dżumy. Wraz z innymi klerykami udał się na ochotnika do szpitala św. Sykstusa oraz do szpitala Matki Bożej Pocieszenia. Jego wyczerpany organizm uległ zarazie. Alojzy zmarł jako kleryk, bez święceń kapłańskich, 21 czerwca 1591 r. w wieku zaledwie 23 lat.
CZYTAJ DALEJ

Watykan: nowy koordynator podróży papieskich

2025-06-21 18:25

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican Media

Pochodzący z Meksyku, ks. prał. José Nahúm Jairo Salas Castañeda jest nowym koordynatorem podróży papieskich. Informację tę za pośrednictwem konta X Sekretariatu Stanu przekazał substytut do spraw ogólnych, abp Edgar Peña Parra.

Ks. prał. José Nahum Jairo Salas Castañeda urodził się 11 lipca 1978 r. w Santa Clara w stanie Durango (Meksyk). Święcenia kapłańskie przyjął 4 grudnia 2008 r., inkardynując się do archidiecezji Durango. Ukończył studia z zakresu prawa kanonicznego na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Po wstąpieniu do służby dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej 1 lipca 2013 r. pracował w przedstawicielstwach papieskich w Burundi (2013-2016), Iraku (2016-2019) i na Węgrzech (2019-2023), biorąc udział w organizacji dwóch podróży apostolskich papieża Franciszka we wrześniu 2021 r. - z okazji 52. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego - oraz w kwietniu 2023 r.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję