Oaza na czeskiej pustyni

Reklama

Czechy uchodzą za jedno z najbardziej ateistycznych państw w świecie. Gdy w ubiegłym tygodniu Benedykt XVI odbył pielgrzymkę do Republiki Czeskiej, nie było wprawdzie tłumów porównywalnych z papieskimi wizytami Jana Pawła II, ale i tak liczba pielgrzymów przerosła najśmielsze oczekiwania organizatorów.

Między zaskoczeniem a rozczarowaniem

Porównania od początku same cisnęły się na usta. Choć minęło już wiele lat od ostatniej papieskiej wizyty, niektórzy pielgrzymi wciąż trzymali w rękach zdjęcia z Janem Pawłem II. - Wtedy były zupełnie inne czasy - mówi Aleš Pištora z biura prasowego diecezji praskiej. - Poprzednio Papież przyjechał do nas w momencie, kiedy odzyskaliśmy niepodległość po upadku żelaznej kurtyny, a dziś tamten entuzjazm dawno już poszedł w zapomnienie.
Potwierdzają to polscy księża pracujący w Czechach oraz pielgrzymi z Polski. - Nie ma co popadać w zbytni optymizm - mówi ks. Bogusław Jończyk, pracujący niedaleko Brna. - Nawet jeśli podczas liturgicznych zgromadzeń widoczne są tłumy, możemy tam spotkać głównie przybyszów z okolic i z dalsza. Mieszkańcy Pragi w takich sytuacjach najczęściej opuszczają miasto i udają się na wypoczynek. - Wyraźnie brakowało w Pradze atmosfery, do której przyzwyczailiśmy się w Polsce - dodaje ks. Dariusz Szmit, pielgrzym z Polski. - W miastach nic nie wskazywało na podniosły nastrój, ulice nie były przystrojone, a jedynie ścisłe centrum Pragi zapowiadało wyjątkowe wydarzenie.
W czeskiej telewizji pojawił się adekwatny komentarz Pawła Żelaznego na ten temat. - Wizyta Papieża przewróciła w Pradze życie do góry nogami - powiedział. - Każdej pielgrzymce towarzyszą jednak wielkie emocje i wielkie słowa. Tak było też w tym przypadku.
Wysłannik polskiej telewizji Robert Jałocha potwierdza słowa swego czeskiego kolegi. - Na szczególną pochwalę zasługują media - powiedział „Niedzieli”. - Czescy dziennikarze wzbudzili małą sensację wśród zagranicznych komentatorów. Zarówno telewizja publiczna, jak i pozostałe stacje stanęły na wysokości zadania. Relacjonowane były wszystkie spotkania z Benedyktem XVI, a jedna ze stacji bezpośrednio towarzyszyła mu nawet podczas całej wizyty.
Zdaniem polskiego dziennikarza, organizatorzy przewidywali, że w sumie na wszystkich spotkaniach z Papieżem będzie ok. 150 tys. pielgrzymów. Okazało się, że taka liczba przybyła już na pierwsze spotkanie z wiernymi do Brna, gdzie miało miejsce największe zgromadzenie wiernych, odkąd powstała Republika Czeska (w 1993 r.). Nasi południowi sąsiedzi przekroczyli więc pod tym względem najśmielsze oczekiwania. - Niektórzy obawiali się, że Benedykt XVI nie jest osobą tak charyzmatyczną jak jego poprzednik i nie przyciągnie do siebie takich rzesz, jak to miało miejsce w przeszłości - mówi Robert Jałocha. - Pamiętajmy jednak, że Praga uznawana jest za najbardziej ateistyczne miasto Europy, a mimo to zainteresowanie pielgrzymką było zauważalne.

Silni wiarą

Warto zwrócić uwagę na wymowne motto i logo papieskiej wizyty w Czechach. - Temat pielgrzymki nawiązywał do tego, co powinno charakteryzować dojrzałą postawę chrześcijańską - dowiadujemy się w biurze prasowym. - Hasło: „Miłość Chrystusa jest naszą siłą” nie może oznaczać dominacji kogokolwiek. Nam chodzi o szacunek do każdego człowieka, ale zarazem o siłę, dzięki której możliwe będzie pokonanie z pomocą Chrystusa każdego zła.
Na plakatach widać herb księcia Wacława. - To symbol mówiący, że jesteśmy nosicielami tradycji, w której święty patron czeskiego narodu całym swym życiem stał za chrześcijańskimi wartościami. Benedykt XVI od samego początku akcentował kryzys chrześcijańskich wartości w Czechach. Nawiązując do sytuacji Kościoła katolickiego u naszych południowych sąsiadów, Ojciec Święty jeszcze na pokładzie samolotu powiedział, że musi on być „twórczą mniejszością, zdolną wpływać na przyszłość na drodze dialogu z agnostykami”. Wspominając cierpienia, jakich doznała Czechosłowacja i inne kraje tej części Europy za czasów komunistycznej dyktatury, Benedykt XVI zwrócił uwagę, że wolność musi iść w parze z prawdą, inaczej będzie próżna. „Wolność to nie libertynizm, ale solidarność, miłość i prawda” - stwierdził Papież. Dodał, że dziedzictwo wartości, jakim dysponuje Kościół, „nie należy do przeszłości, lecz stanowi żywą i aktualną rzeczywistość”. Dlatego potrzebny jest dialog między wierzącymi a agnostykami: wierzący nie mogą zadowalać się posiadaniem wiary, lecz muszą uczyć się Boga w dialogu z innymi. W podobnym tonie wypowiedział się podczas spotkania z politykami: „Dla chrześcijan prawda ma imię Bóg”, zaś „dobro ma oblicze Jezusa Chrystusa”. Dlatego „wiara chrześcijan od czasów świętych Cyryla i Metodego oraz pierwszych misjonarzy odgrywała decydującą rolę w kształtowaniu dziedzictwa kulturalnego i duchowego tego kraju. Podobnie musi być obecnie i w przyszłości”. Bogate dziedzictwo wartości duchowych i kulturalnych „nie tylko ukształtowało tożsamość tego narodu, ale także obdarzyło go wizją niezbędną do pełnienia roli spoiwa w sercu Europy”.
- Przybywasz z Rzymu, gdzie św. Piotr i św. Paweł głosili Chrystusa i wylali za Niego krew - powiedział Benedyktowi XVI biskup Brna Vojt?ch Cirkle. - Nasza katedra poświęcona jest świętym Pawłowi i Piotrowi, witaj zatem w domu.
Z udziałem ok. 150 tys. wiernych Benedykt XVI odprawił Mszę św. na lotnisku Turzany w Brnie. Obok Czechów licznie przybyli pielgrzymi ze Słowacji, Polski, Austrii, Niemiec. Był prezydent Czech Vaclav Klaus z małżonką. Mszę św. koncelebrowali z Papieżem m.in: kard. Stanisław Dziwisz z Krakowa, abp Henryk Muszyński z Gniezna oraz kard. Christoph Schönborn z Wiednia.
- Jedyna pewna i niezawodna nadzieja opiera się na Bogu - powiedział Ojciec Święty w homilii i wskazał, że „doświadczenie historii pokazuje, do jakich absurdów dochodzi człowiek, gdy wyklucza Boga z widnokręgu swych wyborów i swych działań, i jak niełatwo jest budować społeczeństwo dążące do wartości dobra, sprawiedliwości i braterstwa, gdyż byt ludzki jest wolny, a jego wolność pozostaje krucha”. Po Mszy św. Benedykt XVI powrócił do Pragi. Tam w Sali Tronowej Pałacu Arcybiskupiego odbyło się spotkanie ekumeniczne. W Zamku na Hradczanach natomiast Ojciec Święty spotkał się ze światem akademickim. Dopełnieniem ważnych treści, jakie zostały skierowane do czeskiej inteligencji oraz do studentów, było przesłanie Ojca Świętego do młodzieży zgromadzonej 28 września w Starym Bolesławcu.

Czekając na owoce

O czeskiej pustyni najwięcej powiedzieć mogą sami Czesi. - Kryzys widoczny jest w tamtejszym Kościele gołym okiem - uważa ks. Szmit. - Wśród duchownych zgromadzonych w praskiej katedrze na spotkaniu z Benedyktem byli wprawdzie młodzi księża, ale przeważali jednak ci wiekowi. Ojciec Święty doskonale orientował się w naszej sytuacji - mówi „Niedzieli” Aleš Pištora z praskiej Kurii. - Ukazał tragiczne dzieje naszego Kościoła, związane z niedawnym panowaniem komunistów, z czym wiązały się przecież okrutne prześladowania. Jestem przekonany, że na Papieża czekali także niewierzący, dla których atmosfera liturgicznych spotkań z Brna i Starego Bolesławca była świadectwem i impulsem do refleksji.
W czasie swej 13. podróży zagranicznej, która rozpoczęła się 26 września, Benedykt XVI odwiedził Pragę, Brno i Stary Bolesławiec. Do Rzymu powrócił 28 września późnym wieczorem.
W ateistycznych Czechach, w sercu zeświecczonej Europy, Benedykt XVI zostawił iskrę nadziei. Powiało chrześcijańskim duchem Starej Europy.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Drodzy Bracia i Siostry, Jednym z największych mistrzów średniowiecznej teologii jest św. Albert Wielki. Tytuł „wielki” („magnus”), z jakim przeszedł on do historii, wskazuje na bogactwo i głębię jego nauczania, które połączył ze świętością życia. Już jemu współcześni nie wahali się przyznawać mu wspaniałych tytułów; jeden z jego uczniów, Ulryk ze Strasburga, nazwał go „zdumieniem i cudem naszej epoki”. Urodził się w Niemczech na początku XIII wieku i w bardzo młodym wieku udał się do Włoch, do Padwy, gdzie mieścił się jeden z najsłynniejszych uniwersytetów w średniowieczu. Poświęcił się studiom „sztuk wyzwolonych”: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki, tj. ogólnej kultury, przejawiając swoje typowe zainteresowanie naukami przyrodniczymi, które miały się stać niebawem ulubionym polem jego specjalizacji. Podczas pobytu w Padwie uczęszczał do kościoła Dominikanów, do których dołączył później, składając tam śluby zakonne. Źródła hagiograficzne pozwalają się domyślać, że Albert stopniowo dojrzewał do tej decyzji. Mocna relacja z Bogiem, przykład świętości braci dominikanów, słuchanie kazań bł. Jordana z Saksonii, następcy św. Dominika w przewodzeniu Zakonowi Kaznodziejskiemu, to czynniki decydujące o rozwianiu wszelkich wątpliwości i przezwyciężeniu także oporu rodziny. Często w latach młodości Bóg mówi do nas i wskazuje plan naszego życia. Jak dla Alberta, także dla nas wszystkich modlitwa osobista, ożywiana słowem Bożym, przystępowanie do sakramentów i kierownictwo duchowe oświeconych mężów są narzędziami służącymi odkryciu głosu Boga i pójściu za nim. Habit zakonny otrzymał z rąk bł. Jordana z Saksonii. Po święceniach kapłańskich przełożeni skierowali go do nauczania w różnych ośrodkach studiów teologicznych przy klasztorach Ojców Dominikanów. Błyskotliwość intelektualna pozwoliła mu doskonalić studium teologii na najsłynniejszym uniwersytecie tamtych czasów - w Paryżu. Św. Albert rozpoczął wówczas tę niezwykłą działalność pisarską, którą miał odtąd prowadzić przez całe życie. Powierzano mu ważne zadania. W 1248 r. został oddelegowany do zorganizowania studium teologii w Kolonii - jednym z najważniejszych ośrodków Niemiec, gdzie wielokrotnie mieszkał i która stała się jego przybranym miastem. Z Paryża przywiózł ze sobą do Kolonii swego wyjątkowego ucznia, Tomasza z Akwinu. Już sam fakt, że był nauczycielem św. Tomasza, byłby zasługą wystarczającą, aby żywić głęboki podziw dla św. Alberta. Między obu tymi wielkimi teologami zawiązały się stosunki oparte na wzajemnym szacunki i przyjaźni - zaletach ludzkich bardzo przydatnych w rozwoju nauki. W 1254 r. Albert został wybrany na przełożonego „Prowincji Teutońskiej”, czyli niemieckiej, dominikanów, która obejmowała wspólnoty rozsiane na rozległym obszarze Europy Środkowej i Północnej. Wyróżniał się gorliwością, z jaką pełnił tę posługę, odwiedzając wspólnoty i wzywając nieustannie braci do wierności św. Dominikowi, jego nauczaniu i przykładom. Jego przymioty i zdolności nie uszły uwadze ówczesnego papieża Aleksandra IV, który zapragnął, by Albert towarzyszył mu przez jakiś czas w Anagni - dokąd papieże udawali się często - w samym Rzymie i w Viterbo, aby zasięgać jego rad w sprawach teologii. Tenże papież mianował go biskupem Ratyzbony - wielkiej i sławnej diecezji, która jednak przeżywała trudne chwile. Od 1260 do 1262 r. Albert pełnił tę posługę z niestrudzonym oddaniem, przywracając pokój i zgodę w mieście, reorganizując parafie i klasztory oraz nadając nowy bodziec działalności charytatywnej. W latach 1263-64 Albert głosił kazania w Niemczech i Czechach na życzenie Urbana IV, po czym wrócił do Kolonii, aby podjąć na nowo swoją misję nauczyciela, uczonego i pisarza. Będąc człowiekiem modlitwy, nauki i miłości, cieszył się wielkim autorytetem, gdy wypowiadał się z okazji różnych wydarzeń w Kościele i społeczeństwie swoich czasów: był przede wszystkim mężem pojednania i pokoju w Kolonii, gdzie doszło do poważnego konfliktu arcybiskupa z instytucjami miasta; nie oszczędzał się podczas II Soboru Lyońskiego, zwołanego w 1274 r. przez Grzegorza X, by doprowadzić do unii Kościołów łacińskiego i greckiego po podziale w wyniku wielkiej schizmy wschodniej z 1054 r.; wyjaśnił myśl Tomasza z Akwinu, która stała się przedmiotem całkowicie nieuzasadnionych zastrzeżeń, a nawet oskarżeń. Zmarł w swej celi w klasztorze Świętego Krzyża w Kolonii w 1280 r. i bardzo szybko czczony był przez swoich współbraci. Kościół beatyfikował go w 1622 r., zaś kanonizacja miała miejsce w 1931 r., gdy papież Pius XI ogłosił go doktorem Kościoła. Było to uznanie dla tego wielkiego męża Bożego i wybitnego uczonego nie tylko w dziedzinie prawd wiary, ale i w wielu innych dziedzinach wiedzy; patrząc na tytuły jego licznych dzieł, zdajemy sobie sprawę z tego, że jego kultura miała w sobie coś z cudu, i że jego encyklopedyczne zainteresowania skłoniły go do zajęcia się nie tylko filozofią i teologią, jak wielu mu współczesnych, ale także wszelkimi innymi, znanymi wówczas dyscyplinami, od fizyki po chemię, od astronomii po mineralogię, od botaniki po zoologię. Z tego też powodu Pius XII ogłosił go patronem uczonych w zakresie nauk przyrodniczych i jest on też nazywany „Doctor universalis” - właśnie ze względu na rozległość swoich zainteresowań i swojej wiedzy. Niewątpliwie metody naukowe stosowane przez św. Alberta Wielkiego nie są takie jak te, które miały się przyjąć w późniejszych stuleciach. Polegały po prostu na obserwacji, opisie i klasyfikacji badanych zjawisk, w ten sposób jednak otworzył on drzwi dla przyszłych prac. Św. Albert może nas wiele jeszcze nauczyć. Przede wszystkim pokazuje, że między wiarą a nauką nie ma sprzeczności, mimo pewnych epizodów, świadczących o nieporozumieniach, jakie odnotowano w historii. Człowiek wiary i modlitwy, jakim był św. Albert Wielki, może spokojnie uprawiać nauki przyrodnicze i czynić postępy w poznawaniu mikro- i makrokosmosu, odkrywając prawa właściwe materii, gdyż wszystko to przyczynia się do podsycania pragnienia i miłości do Boga. Biblia mówi nam o stworzeniu jako pierwszym języku, w którym Bóg, będący najwyższą inteligencją i Logosem, objawia nam coś o sobie. Księga Mądrości np. stwierdza, że zjawiska przyrody, obdarzone wielkością i pięknem, są niczym dzieła artysty, przez które, w podobny sposób, możemy poznać Autora stworzenia (por. Mdr 13, 5). Uciekając się do porównania klasycznego w średniowieczu i odrodzeniu, można porównać świat przyrody do księgi napisanej przez Boga, którą czytamy, opierając się na różnych sposobach postrzegania nauk (por. Przemówienie do uczestników plenarnego posiedzenia Papieskiej Akademii Nauk, 31 października 2008 r.). Iluż bowiem uczonych, krocząc śladami św. Alberta Wielkiego, prowadziło swe badania, czerpiąc natchnienie ze zdumienia i wdzięczności w obliczu świata, który ich oczom - naukowców i wierzących - jawił się i jawi jako dobre dzieło mądrego i miłującego Stwórcy! Badanie naukowe przekształca się wówczas w hymn chwały. Zrozumiał to doskonale wielki astrofizyk naszych czasów, którego proces beatyfikacyjny się rozpoczął, Enrico Medi, gdy napisał: „O, wy, tajemnicze galaktyki... widzę was, obliczam was, poznaję i odkrywam was, zgłębiam was i gromadzę. Z was czerpię światło i czynię zeń naukę, wykonuję ruch i czynię zeń mądrość, biorę iskrzenie się kolorów i czynię zeń poezję; biorę was, gwiazdy, w swe ręce i drżąc w jedności mego jestestwa, unoszę was ponad was same, i w modlitwie składam was Stwórcy, którego tylko za moją sprawą wy, gwiazdy, możecie wielbić” („Dzieła”. „Hymn ku czci dzieła stworzenia”). Św. Albert Wielki przypomina nam, że między nauką a wiarą istnieje przyjaźń, i że ludzie nauki mogą przebyć, dzięki swemu powołaniu do poznawania przyrody, prawdziwą i fascynującą drogę świętości. Jego niezwykłe otwarcie umysłu przejawia się także w działalności kulturalnej, którą podjął z powodzeniem, a mianowicie w przyjęciu i dowartościowaniu myśli Arystotelesa. W czasach św. Alberta szerzyła się bowiem znajomość licznych dzieł tego filozofa greckiego, żyjącego w IV wieku przed Chrystusem, zwłaszcza w dziedzinie etyki i metafizyki. Ukazywały one siłę rozumu, wyjaśniały w sposób jasny i przejrzysty sens i strukturę rzeczywistości, jej zrozumiałość, wartość i cel ludzkich czynów. Św. Albert Wielki otworzył drzwi pełnej recepcji filozofii Arystotelesa w średniowiecznej filozofii i teologii, recepcji opracowanej potem w sposób ostateczny przez św. Tomasza. Owa recepcja filozofii, powiedzmy pogańskiej i przedchrześcijańskiej, oznaczała prawdziwą rewolucję kulturalną w tamtych czasach. Wielu myślicieli chrześcijańskich lękało się bowiem filozofii Arystotelesa, filozofii niechrześcijańskiej, przede wszystkim dlatego, że prezentowana przez swych komentatorów arabskich, interpretowana była tak, by wydać się, przynajmniej w niektórych punktach, jako całkowicie nie do pogodzenia z wiarą chrześcijańską. Pojawiał się zatem dylemat: czy wiara i rozum są w sprzeczności z sobą, czy nie? Na tym polega jedna z wielkich zasług św. Alberta: zgodnie z wymogami naukowymi poznawał dzieła Arystotelesa, przekonany, że wszystko to, co jest rzeczywiście racjonalne, jest do pogodzenia z wiarą objawioną w Piśmie Świętym. Innymi słowy, św. Albert Wielki przyczynił się w ten sposób do stworzenia filozofii samodzielnej, różnej od teologii i połączonej z nią wyłącznie przez jedność prawdy. Tak narodziło się w XIII wieku wyraźne rozróżnienie między tymi dwiema gałęziami wiedzy - filozofią a teologią - które we wzajemnym dialogu współpracują zgodnie w odkrywaniu prawdziwego powołania człowieka, spragnionego prawdy i błogosławieństwa: i to przede wszystkim teologia, określona przez św. Alberta jako „nauka afektywna”, jest tą, która wskazuje człowiekowi jego powołanie do wiecznej radości, radości, która wypływa z pełnego przylgnięcia do prawdy. Św. Albert Wielki potrafił przekazać te pojęcia w sposób prosty i zrozumiały. Prawdziwy syn św. Dominika głosił chętnie kazania ludowi Bożemu, który zdobywał swym słowem i przykładem swego życia. Drodzy Bracia i Siostry, prośmy Pana, aby nie zabrakło nigdy w Kościele świętym uczonych, pobożnych i mądrych teologów jak św. Albert Wielki, i aby pomógł on każdemu z nas utożsamiać się z „formułą świętości”, którą realizował w swoim życiu: „Chcieć tego wszystkiego, czego ja chcę dla chwały Boga, jak Bóg chce dla swej chwały tego wszystkiego, czego On chce”, tzn. aby upodabniać się coraz bardziej do woli Boga, aby chcieć i czynić jedynie i zawsze to wszystko dla Jego chwały.