Reklama

Niedziela Kielecka

„Serce Polski biło w Bykowni”

21 września w Bykowni pod Kijowem prezydenci Polski i Ukrainy otwarli cmentarz upamiętniający 3435 Polaków - ofiary zbrodni NKWD z 1940 r. z tzw. ukraińskiej listy katyńskiej. Z ramienia Kieleckiej Delegatury IPN w wydarzeniu uczestniczył również historyk Marek Jończyk - autor albumu „Zbrodnia Katyńska na mieszkańcach Kielecczyzny”

Niedziela kielecka 43/2012, str. 1, 6

[ TEMATY ]

historia

M. JOŃCZYK

3435 nazwisk zamordowanych Polaków upamiętniono na tych granitowcyh płytach

3435 nazwisk zamordowanych Polaków upamiętniono na tych granitowcyh płytach

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

KATARZYNA DOBROWOLSKA: - Jaki charakter miała Pana wizyta w Bykowni?

MAREK JOŃCZYK: - To była XIX Wyprawa Edukacyjna IPN w Krakowie, w której wzięli udział również pracownicy UJ z grupą studentów, rodziny katyńskie z Krakowa i z miejscowości Markowa, uczniowie z Olkusza, Zakopanego i Krakowa wraz z nauczycielami. Najważniejszym celem wyprawy był udział w uroczystości otwarcia i poświęcenia Polskiego Cmentarza Wojennego w Bykowni. Ten plan uległ modyfikacji, ponieważ 17 września zmarł Eugeniusz Cydzik - społecznik, lwowianin, żołnierz AK skazany w 1945 r. za działalność konspiracyjną na 15 lat łagrów i zesłany do Workuty. Po powrocie w 1957 r. do Lwowa, zaangażował się w ratowanie zabytków polskiej kultury. Był m.in. inicjatorem odbudowy Cmentarza Orląt Lwowskich i powstania pomnika na Wzgórzach Wuleckich - dedykowanego profesorom polskim zamordowanym przez Niemców we Lwowie w lipcu 1941 r. Wzięliśmy udział w jego pogrzebie 19 września. Przez Krzemieniec udaliśmy się do Kijowa, a stąd na uroczystości do Bykowni.

- Kogo NKWD zabiło w Bykowni w 1940 roku?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- To miejsce szczególne, położone w granicach administracyjnych Kijowa. Od lat 30. XX wieku należało do NKWD, które co najmniej od 1937 r. rozstrzeliwało tam przeciwników bądź potencjalnych przeciwników władzy sowieckiej. Szacuje się, że może być tutaj pogrzebanych ok. 120 tys. ludzi. Główna decyzja o zamordowaniu polskich oficerów i polskiej inteligencji zapadała 5 marca 1940 r. w rozkazie członków Biura Politycznego Komitetu Centralnego WKP (b). Zadecydowano wówczas o rozstrzelaniu 25 700 Polaków, z czego 14 700 osób stanowili więźniowie trzech obozów specjalnych: w Starobielsku, Ostaszkowie i Kozielsku - zamordowani potem w Katyniu, Twerze i Charkowie. Pozostałe 11 tys. to byli więźniowie osadzeni w więzieniach na terenie zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy. W Bykowni, podobnie jak w Katyniu, rozstrzelano przedstawicieli inteligencji polskiej i oficerów. W rozumieniu i przekonaniu Sowietów mogli być oni zagrożeniem dla Związku Sowieckiego. Spory odsetek stanowili oficerowie rezerwy - na co dzień będący pracownikami różnych instytucji oraz nauczyciele, lekarze, dziennikarze, artyści, działacze społeczni. Wśród ofiar było także 7 generałów, 12 parlamentarzystów i wielu społeczników. Większość z tych osób była aresztowana już po ustaniu działań wojennych we wrześniu 1939 r. i zimą 1939/40 roku. Według niektórych historyków aresztowania były kontynuowane w momencie rozpoczęcia mordów, bo ostatnie informacje o rozstrzeliwaniach pochodzą z maja, a nawet z czerwca 1940 r.

- Z badań, jakie Pan prowadził, wiadomo, że wśród ofiar Zbrodni Katyńskiej było co najmniej 2354 osób w różny sposób związanych przedwojennym woj. kieleckim. Czy na cmentarzu w Bykowni odnajdziemy również tabliczki epitafijne z nazwiskami mieszkańców związanych z Kielecczyzną?

- Wśród aresztowanych i zamordowanych w Bykowni byli także mieszkańcy związani z Kielecczyzną, choćby Jan Płoski - oficer służby czynnej, kapitan Wojska Polskiego, żołnierz Wojsk Łączności w Korpusie Ochrony Pogranicza; kresowianin Franciszek Ciśniewicz, którego rodzina do dziś mieszka w Kielcach (Ciśniewicz był dyrektorem Szkoły Powszechnej w Toporowie, został aresztowany w grudniu 1939 r.); Władysław Sulewski - porucznik rezerwy WP, który na co dzień pracował jako nauczyciel w Łucku.

- Cmentarz w Bykowni ma symboliczną wymowę, bo upamiętnia osoby nie tylko tutaj spoczywające. Dlaczego?

Reklama

- Znamy jedynie listę imienną, która w 1994 r. została przekazana władzom RP przez władze Ukrainy. Jest to lista tylko i wyłącznie imienna, sporządzona na podstawie 33 list wywozowych z więzień do trzech miejsc kaźni: w Bykowni, Chersoniu i Charkowie. Niestety tylko jedno z tych trzech miejsc - Bykowania pod Kijowem - jest precyzyjnie oznaczone. W Chersoniu na miejscu rozstrzeliwań Polaków stoi dziś osiedle mieszkaniowe. Jeśli chodzi o Charków - nie znamy miejsca złożenia ciał Polaków tutaj zamordowanych, dlatego cmentarz w Bykowni upamiętnia wszystkie 3435 osób z tzw. ukraińskiej listy katyńskiej, ale jest tam naprawdę pochowanych ok. 1800 Polaków z tej listy. Istniały oczywiście również trudności w identyfikacji szczątków. Po 72 latach zachowało się niewiele śladów. O ile jeńcy wojenni mogli mieć przy sobie dokumenty, korespondencję, rzeczy osobiste, o tyle więźniowie nie mogli posiadać żadnych z tych przedmiotów. Identyfikacja następowała m.in. w wyniku badań antropologicznych, na podstawie fragmentów odzieży, elementów umundurowania czy obuwia. Personalnie w ekshumacjach zidentyfikowano jedynie 9 osób.

- Dla krewnych tych ofiar 21 września był historycznym dniem. Po 72 latach mogli godnie pożegnać swoich bliskich.

Reklama

- Możemy sobie jedynie wyobrazić, co czuły rodziny ofiar. To był niejako pogrzeb ich bliskich. Po raz pierwszy mogli być w miejscu, gdzie znajdują się groby ich ojców, dziadków. W końcu mają miejsce, gdzie mogą pomodlić się, zapalić znicz, złożyć kwiaty. Po 72 latach ci zamordowani mają swoje godne miejsce pamięci, nie są już anonimowi. My wszyscy przeżywaliśmy ogromnie tę chwilę. Z Kielc była delegacja z prezes Kieleckiej Rodziny Katyńskiej - Anną Łakomiec oraz krewnymi ofiar. Był m.in. syn Władysława Sulewskiego - Ireneusz Sulewski i jego wnuczka - Jolanta Kulińska oraz córka Franciszka Ciśniewicza - Halina Supryn.
Trzeba tutaj podkreślić ogromną pracę i poświecenie pracowników Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w przygotowaniu nekropolii. Ten cmentarz został zbudowany i przygotowany w ciągu zaledwie 15 tygodni. Kolosalną pracę wykonała firma „Furmanek” z Daleszyc. Trzeba było wyryć aż 160 tys. liter, nie mogło być mowy o pomyłce. Głęboko zapadło mi w pamięci wystąpienie dr. hab. Andrzeja Kunerta - sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, w którym zawarł głęboką lekcję patriotyzmu, przywiązania do wiary, tradycji, do wszystkiego, co polskie. W tych chwilach byliśmy wszyscy przekonani, że przez te kilka godzin w Bykowni biło serce Polski.

- Otwarcie cmentarza w Bykowni nie kończy jednak procesu upamiętniania ofiar Zbrodni Katyńskiej.

- Z różnych środowisk padają sądy brzmiące: „po co rozgrzebywać tę historię, przecież wszystko już wiadomo”, „nie ma sensu wracać do przeszłości, patrzymy w przyszłość” itp. Należy podkreślić, że otwarcie tego cmentarza to kolejny krok na drodze do upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej, ale ta droga jeszcze jest przed nami. Wciąż czeka na upamiętnienie prawie 4 tys. ofiar z tzw. białoruskiej listy katyńskiej. Do dziś nie znamy dokładnie nazwisk pomordowanych ani miejsca, gdzie spoczywają ich ciała. Jedną z hipotez są Kuropaty koło Mińska. Nie mamy jednak dostępu do żadnych dokumentów i nie ma na obecną chwilę żadnego przełomu, choć bardzo liczą na to bliscy tych, których nazwisk nie ma na listach katyńskich.

2012-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bp Stefan Bareła (24 VI 1916 – 12 II 1984)

Niedziela częstochowska 6/2019, str. II

[ TEMATY ]

historia

Archiwum ks. inf. Ireneusza Skubisia

Zmarły 35 lat temu bp Stefan Bareła walczył o powrót „Niedzieli”

Zmarły 35 lat temu bp Stefan Bareła walczył o powrót „Niedzieli”
Trzeci pasterz diecezji częstochowskiej – bp Stefan Bareła żył Kościołem i Kościołem oddychał. Tak mówią, wspominając go jego wychowankowie, koledzy czy współpracownicy. Jego związek z Kościołem wzrastał wraz z dojrzewaniem, rozumieniem misji kapłana, a potem biskupa. Działo się to w trudnych latach okupacji, kiedy był klerykiem Wyższego Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, studentem KUL-u i potem, kiedy w trudnych czasach reżimu komunistycznego jako biskup kierował Kościołem częstochowskim. Jego wychowankowie w Niższym Seminarium Duchownym w Częstochowie zachowali w pamięci niezwykłe zaufanie swojego księdza rektora do Kościoła i jego wielkie zawierzenie Kościołowi. Z tego czasu pochodzi m.in. jego dedykacja w moim pamiętniku: „Najlepiej wypełnisz swe życiowe zadanie wtedy, kiedy dogłębnie poznasz Kościół Chrystusowy i oddasz Mu się bez reszty” (Częstochowa, 6 maja 1956 r.).
CZYTAJ DALEJ

Przerażające dane. W Polsce rocznie realizuje się między 250 a 300 tysięcy recept na tabletki "dzień po"

2025-09-25 21:56

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Pigułka dzień po

Pigułka dzień po

Według Ministerstwa Zdrowia, w Polsce rocznie wystawia się i realizuje między 250 a 300 tysięcy recept na tabletki "dzień po".

Zaś od stycznia do sierpnia br. farmaceuci wystawili ok. 15 tys. recept na pigułki „dzień po” - poinformował w czwartek PAP Narodowy Fundusz Zdrowia.
CZYTAJ DALEJ

Bogucki: Prezydent po raz ostatni podpisał ustawę dotyczącą szczególnej pomocy obywatelom Ukrainy

2025-09-26 21:19

[ TEMATY ]

Ukraina

Karol Nawrocki

PAP/Leszek Szymański

Karol Nawrocki

Karol Nawrocki

Prezydent RP po raz ostatni podpisał ustawę dotyczącą szczególnej pomocy obywatelom Ukrainy - przekazał w piątek szef prezydenckiej kancelarii Zbigniew Bogucki. Zapowiedział, że poniedziałek do Sejmu trafią dwa projekty: ws. wydłużenia okresu ubiegania się o polskie obywatelstwo i ścigania banderyzmu.

Prezydent podpisał w piątek ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy, która uszczelnia system otrzymywania świadczeń na rzecz rodziny przez cudzoziemców. Prawo do tych świadczeń zostało powiązane z aktywnością zawodową rodzica oraz nauką dzieci w polskiej szkole, z wyjątkami dotyczącymi np. osób z niepełnosprawnościami. Dodatkowo prawo do świadczeń będzie powiązane z uzyskiwaniem przez cudzoziemców co najmniej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, co oznacza, że w 2025 roku będzie to 2333 zł brutto.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję