Ksiądz Biskup przewodniczył także porannej Eucharystii odprwionej na rozpoczęcie sympozjum 13 listopada w płockim kościele św. Jana Chrzciciela. W homilii podkreślił, że pojęcie „tajemnica życia” ukazuje jego pełny wymiar wychodzący poza zwykłe poznanie. Według Kaznodziei, w historii próbowano wielokrotnie ograniczyć obszar „tajemnicy życia”, stosując wobec niego zasadę funkcjonalności, praktyczności i użyteczności. W takiej sytuacji życie stawało się niekiedy zagrożeniem, które trzeba było zniszczyć. „Funkcjonalność określała jakość życia i z jej perspektywy decydowano, czy jednostka ma żyć, czy należy ją zabić” - powiedział Biskup łomżyński.
Jak stwierdził, współcześnie za takie podejście do życia odpowiedzialna jest „kultura śmierci”, eliminująca słabych, bezbronnych i nieużytecznych. Biskup łomżyński zaznaczył jednocześnie, że dzięki zmartwychwstaniu Chrystusa „śmierć nigdy nie zwycięży życia”.
Po Mszy św., już w seminaryjnej Sali Biskupów, gdzie toczyły się sympozjalne obrady, Ksiądz Biskup wygłosił referat rozpoczynający naukową część sympozjum. W wystąpieniu zatytułowanym Kultura życia. Rodzina i moralność w nauczaniu Kościoła katolickiego bp Stanisław Stefanek podkreślił, że miejscem kultywowania „tajemnicy życia” jest rodzina, oparta na kulturze i moralności. Dodał jednak, że ta misja jest obecnie zagrożona przez dramatyczną sytuację materialną, odbierającą rodzinie godziwe warunki życia. „Ten dramat można wyrazić w lapidarnym stwierdzeniu: chleb albo życie” - mówił Prelegent. Innym problemem jest, według Księdza Biskupa, laicyzacja myślenia i wynikająca z niej bezosobowa konsumpcja m.in. doznań erotycznych, pozbawiona wymiaru „wzajemnego, wyłącznego wzbogacenia i obdarowania wydającego owoc miłości, którym jest życie”.
Proponując drogi wyjścia z kryzysu w tej dziedzinie, Ksiądz Biskup wskazał na dokumenty Kościoła podejmujące temat obrony i godności życia. Prelegent odwołał się do czterech posoborowych dokumentów: Humanae vitae z 1968 r., Familiaris consortio z 1981 r., Listu do rodzin z 1994 r. i Evangelium vitae z 1995 r. „Każdy z tych dokumentów rzuca światło na kluczowe pojęcia w dyskusji o życiu i rodzinie, takie jak miłość, komunia osób, bezinteresowność i doświadczenie Słowa, które jest doświadczeniem Życia” - podkreślił Prelegent.