Jak zauważyliśmy w ubiegłym tygodniu, pracodawca może zmienić nasze warunki pracy oraz wysokość wypłacanego wynagrodzenia, wręczając nam wypowiedzenie zmieniające. Nie można jednak złożyć takiego wypowiedzenia pracownikom, których stosunek pracy jest chroniony przed wypowiedzeniem. Dotyczy to:
- pracownika przebywającego na urlopie wypoczynkowym, urlopie bezpłatnym i zwolnieniu lekarskim
- pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury
- pracownicy w ciąży oraz w czasie urlopu macierzyńskiego
- pracownika - ojca, który korzysta z urlopu macierzyńskiego
- społecznego inspektora pracy;
- imiennie wskazanego uchwałą zarządu członka zakładowej organizacji związkowej.
W niektórych specyficznych przypadkach wypowiedzenie zmieniające jest jednak dopuszczalne, mimo że pracownik jest chroniony. Dotyczy to zwolnień grupowych. Wówczas pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi:
- któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury
- kobiecie w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego
- będącemu członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego
- będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej
- będącemu członkiem zakładowej organizacji związkowej, upoważnionemu do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy
- będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej
- będącemu społecznym inspektorem pracy
- powołanemu do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego.
Poza tym dopuszczalne jest wypowiedzenie zmieniające w stosunku do pracowników, którym brakuje do nabycia prawa do emerytury nie więcej niż 4 lata w sytuacji, gdy wypowiedzenie to stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagrodzenia dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy albo gdy stwierdzono orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, albo niezawinioną utratę uprawnień do wykonywania zawodu. Zawarcie przez pracodawcę zbiorowego układu pracy, którego postanowienia są mniej korzystne dla pracowników, dopuszcza zmianę pracy i płacy tym pracownikom, którzy są przed wypowiedzeniem z mocy przepisów chronieni. Można więc w tej sytuacji wręczyć wypowiedzenie zmieniające kobiecie w ciąży czy pracownikowi nieobecnemu w zakładzie pracy. Pamiętajmy jednak, że wypowiedzenie warunków pracy i płacy w związku ze zwolnieniami grupowymi, powodujące obniżenie wynagrodzenia, wymaga wypłacenia wyżej wymienionym pracownikom dodatku wyrównawczego. Dodatek ten przysługuje do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem.
Nie do wszystkich stosunków pracy można zastosować konstrukcję wypowiedzenia zmieniającego. W przypadku spółdzielczej umowy o pracę wypowiedzenie takie można zastosować tylko w przypadkach przewidzianych przepisami: uzasadnione potrzeby gospodarcze, organizacyjne lub utrata przez członka zdolności do wykonywanej pracy.
Nie można wypowiedzieć warunków pracy i płacy pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy zawartej na czas wykonywania określonej pracy, powołania, wyboru, mianowania.
Nie zawsze konieczne jest wypowiedzenie zmieniające, jeśli pracodawca zechce powierzyć nam inną pracę niż dotychczas wykonywana. Może to zrobić pod warunkiem, że okres wykonywania tej pracy w roku kalendarzowym nie przekroczy 3 miesięcy. Może być okres łączny: kolejne 3 miesiące lub po kilka dni w miesiącu. W skrajnym przypadku wykonywanie innej pracy może obejmować 6 miesięcy: ostatni kwartał danego roku i pierwszy kwartał roku następnego. Powierzona praca musi jednak odpowiadać kwalifikacjom pracownika, które posiada ogólnie, nie tylko na stanowisku, na którym jest zatrudniony. Dotyczy to wykształcenia, doświadczenia i predyspozycji psychofizycznych. Nie można jednak osobie z wyższym wykształceniem, która była np. kierownikiem działu, powierzyć prac porządkowych wokół siedziby firmy. Pamiętajmy, że powierzenie pracownikowi innej pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia. Może natomiast otrzymać wynagrodzenie wyższe. Inną pracę można powierzyć każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę na czas określony, nieokreślony, na czas wykonywania określonej pracy, na okres próbny. W tym przypadku nie mają zastosowania przepisy chroniące pracowników, a zatem pracownice w ciąży, pracowników w wieku przedemerytalnym. Pracodawca musi jednak pamiętać, że powierzona praca nie może zagrażać zdrowiu pracownika czy pracownicy ani zdrowiu oczekiwanego dziecka. Odmowa podjęcia powierzonej zgodnie z przepisami pracy - bezzasadna może być potraktowana jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i skutkować rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia.

(E)